سپرغم

اسپرغم، گل وسبزه، گل وگیاه معطر، ریحان

سپرغم. [ س ِ پ َ غ َ ] ( اِ ) مخفف «اسپرغم » = سپرهم = اسپرم = سپرم. ( حاشیه برهان قاطع چ معین ). مطلق گلها و ریاحین را گویندعموماً و گلی که آن را ریحان خوانند خصوصاً. ( برهان ). ریحان است ، و آن را اسپرغم و اسپرهم و شاه اسپرم نیز گویند. ( انجمن آرا ). اسم فارسی شاهفسرم. ( تحفه حکیم مؤمن ). ریحان که آن را نازبو گویند و بهندی مروه نامند. ( غیاث ). ریحان و ضیمران و بادروج. ( الفاظ الادویه ). ریحان. ( دهار ) ( ترجمان القرآن ) :
یکایک سپرغم ز بن برکنند
همان شاخ نار و بهی بشکنند.ز بس مناظره کآنجا زبان من کردی
بر آن نکوی سپرغم بر آن خجسته نهال.خورشید دلالت دارد بر طعامها وزُهره بر سپرغمها و عطارد بر حبوب. ( التفهیم ). هر آنگاه که آن محدث را بسوی گرگان فرستادی [ مسعود ] بهانه آوردی که در آنجا سپرغم ، ترنج و... آورده می آید.( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 129 ). همه سپرغمهای آن از زرو سیم ساخته. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 403 ).
گر تو چو سپرغم شوی ای پور بحکمت
آنهات گزینند که بر ما امرااند.دماغی کو ببوید آن سپرغمهای خوشبویت
پس پشت افکند حال حدیث غم چو اسپرغم.عقل ز بسیارخوری کم شود
دل چو سپرغم سپر غم شود.سنبل و لاله سپرغم نیز هم
با هزاران ناز و نخوت خورده ام.رجوع به اسپرم ، اسپرغم ، اسپرهم ، سپرهم شود.

۱. گل و سبزه.
۲. گل وگیاه معطر، ریحان: عقل ز بسیارخوری کم شود / دل چو سپرغم، سپرِ غم شود (نظامی۱: ۸۴ ).