کلمه جو
صفحه اصلی

بنی عبدمناف

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] بنی عبدمناف،تیره ای مشهور از قریش هستند که از صاحبان مناصب مکه هم بوده اند.
بنی عبدمناف فرزندان مغیره معروف به عبدمناف (جد سوم پیامبر ) بن قصی بن کلاب هستند. عمرو (هاشم)، عبدشمس ،مطلب ،نوفل ، ابوعمرو، ابوعبید، تماضر، حنه، قلابه، بره، ریطه و هاله پسران و دختران عبد مناف هستند. اینان و تبارشان به بنی عبدمناف شهرت دارند؛ بنی هاشم بن عبدمناف و بنی امیة بن عبدشمس بن عبدمناف از شاخه های مشهور بنی عبدمناف و قریش هستند. از دیگر تیره ها و زیرمجموعه های بنی عبدمناف می توان به بنی مطلب و بنی نوفل بن عبدمناف اشاره کرد. بنی مطلب در رویدادهای عصر جاهلی و اسلام همراه بنی هاشم و بنی نوفل در برابر بنی امیه بودند.
← شهرت به بطائح
از مهم ترین رویدادهای مربوط به بنی عبدمناف در دوران جاهلی، ستیز آنان با بنی عبدالدار بن قصی درباره عهده داری مناصب حجابت ( پرده داری کعبهسقایت (آب رسانی به حاجیان)، رفادت (پذیرایی از زائران)، سرپرستی دار الندوه (مجلس مشورتی بزرگان قریش)، لواء (پرچم داری) و قیادت (فرماندهی جنگی) بود. قصی بن کلاب ، پدر عبدمناف، از آن پس که مکه را از دست قبیله خزاعه بیرون ساخت، مناصب یاد شده را پدید آورد. او پیش از رحلتش آن ها را میان فرزندانش به این گونه بخش کرد که سقایت و رفادت از آن عبدمناف و بقیه از آن عبدالدار باشد. در گزارشی دیگر، قصی همه مناصب پیش گفته را به عبدالدار سپرد؛ چرا که او از برادرانش بزرگ تر بود. نیز شاید می خواست جایگاه وی را که از حیث شرافت و بزرگی به پایه برادرانش نمی رسید، ارتقا بخشد. از این رو، به رغم پایبندی پسران قصی به وصیت پدرشان، فرزندان آن ها به تدریج بر سر تصاحب مناصب یاد شده در برابر یکدیگر قرار گرفتند. شاید به سبب فزونی بنی عبدمناف بر بنی عبد الدار، آن ها خود را برای عهده داری مناصب یاد شده شایسته تر می دانستند. پس از آن، ۱۰ تیره مشهور قریش به دو دسته تقسیم شدند. از این میان، بنی اسد بن عبدالعزی، بنی زهرة بن کلاب، بنی تیم بن مره، و بنی حارث بن فهر با بنی عبدمناف همراه شده، به عبدشمس پسر بزرگ عبدمناف پیوستند. برخی فرزند بزرگ عبدمناف را هاشم و برخی عبدشمس دانسته اند.
← انتقال ریاست مکه به عبدمناف
افزون بر عهده داری برخی از مناصب کعبه، تاسیس و راه اندازی شبکه تجارت با محوریت مکه، در شمار افتخارات بنی عبدمناف به شمار می آید. فرزندان عبدمناف با انعقاد توافق نامه های تجاری با کانون های تجاری در پیرامون جزیرة العرب ، همچون شام و عراق ، و نیز بستن پیمان هایی با قبایل ساکن در مسیر کاروان های تجاری، زمینه تجارت آزاد را فراهم کردند. هاشم در دوران ریاستش بر مکه، با پایه گذاری دو سفر زمستانی و تابستانی، تجارت را گسترش داد. خود او با شامیان و برادرش عبدشمس با حبشه پیمان بست. برخی منابع تجارت او را به عراق و ایران گزارش کرده اند. مطلب با یمنی ها و نوفل با عراقیان پیمان تجارت بستند. از این رو، دیگر قریشیان بنی عبدمناف را «مجیرین» (اجیر گیرندگان) نامیدند؛ چنان که مقصود از «ایلاف» در سوره قریش نیز همانان دانسته شده است که سفرهای تجاری به دیگر سرزمین ها در سایه پیمان های آنان صورت می گرفت: (لایلاف قریش• ایلافهم رحلة الشتاء و الصیف• فلیعبدوا رب هذا البیت• الذی اطعمهم من جوع و ءامنهم من خوف) . واژه پژوهان ایلاف را به معنای پیمان هایی دانسته اند که بازرگانان برای تامین تجارت می بندند و صاحبان ایلاف چهارگانه (شام، یمن ، فارس و حبشه ) را فرزندان عبدمناف دانسته اند. ابن اثیر با بیان معنای یاد شده برای ایلاف، هاشم، جد دوم رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم ، را نخستین کسی دانسته است که برای قریش ایلاف گرفت. از این گزارش، توانگری و تاجرپیشگی برخی از بنی عبدمناف بدست می آید؛ بنی عبدمناف همراه بنی زهره، بازسازی دیوار طرف در خانه خدا یا دیوار میان دو رکن اسود و حجر (وجه البیت) را طبق قرعه بر عهده گرفت. هنگام این رویداد را در ۳۵ سالگی پیامبر، پنج سال پیش از بعثت دانسته اند. ƒ
بنی عبدمناف در دوران پیامبر
...


کلمات دیگر: