ایین نامه

آئین نامه (ابن مقفع). آئین نامه نام یکی از کتاب های عصر ساسانیان بود که ابن مقفع آن را در قرن دوم هجری (هشتم میلادی) از زبان پهلوی به زبان عربی ترجمه کرد. این کتاب مانند خداینامه، کتابی نیمی رسمی و دارای مضامین پندآموز و تربیتی بود.

آیین نامه. آیین نامه به مقرراتی گفته می شود که مقامات صلاحیت دار (مانند وزیر و شهردار) وضع و در معرض اجرا می گذارند. خواه هدف آن تسهیل اجرا و تشریح قانونی از قوانین موضوعه باشد؛ خواه در مواردی باشد که اساساً قانونی وضع نشده است. به آن نظام نامه هم گفته اند.
آیین نامه در جایی که مخالف یا مغایر با قانون است، تاب مقاومت در برابر قانون را ندارد. تفاوت اساسی قانون و آیین نامه در مراجع تصویب کنندهٔ آن ها است؛ به طوری که قانون از مجاری مجالس تنقیح و تصویب می گردد، ولی آیین نامه توسط سازمان های دولتی مصوب می گردد؛ ضمن این که ابطال آیین نامه های مغایر با قانون با دیوان عدالت اداری است.
آیین نامه به مجموعه مقرراتی گفته می شود که توسط هیئت وزیران یا یکی از آنها برای اجرای قوانین مصوب مجلس یا انجام امور مستقل ایجاد می گردد. به طور کلی قوانین در سلسله مراتب طولی قرار می گیرند به ترتیب: قانون اساسی قوانین عادی (قوانین مصوب مجلس) آیین نامه ها و نظام نامه ها فایده تقسیم بندی مزبور در لزوم تبعیت هر قانون از قانون بالاتر می باشد؛ بنابراین آیین نامه ها نباید مخالف قانون (اعم از اساسی و عادی) باشند. به موجب اصل ۱۳۸قانون اساسی: اصل ۱۳۸ - علاوه بر مواردی که هیئت وزیران یا وزیری مأمور تدوین آیین نامه های اجرایی قوانین می شود، هیئت وزیران حق دارد برای انجام وظایف اداری و تأمین اجرای قوانین و تنظیم سازمانهای اداری به وضع تصویب نامه و آیین نامه بپردازد. هر یک از وزیران نیز در حدود وظایف خویش و مصوبات هیئت وزیران حق وضع آیین نامه و صدور بخشنامه را دارد ولی مفاد این مقررات نباید با متن و روح قوانین مخالف باشد. دولت می تواند تصویب برخی از امور مربوط به وظایف خود را به کمیسیونهای مشتکل از چند وزیر واگذار نماید. مصوبات این کمیسیونها در محدوده قوانین پس از تأیید رئیس جمهور لازم الاجرا است. تصویب نامه ها و آیین نامه های دولت و مصوبات کمیسیونهای مذکور در این اصل، ضمن ابلاغ برای اجرا به اطلاع رئیس مجلس شورای اسلامی می رسد تا در صورتی که آنها را بر خلاف قوانین بیابد با ذکر دلیل برای تجدید نظر به هیئت وزیران بفرستند. در پایان به این مطلب اشاره می گردد که آیین نامه ها سه دسته هستند: ۱_آیین نامه های اجرایی: که خود دو دسته هستند:
۱–۱پارلمانی: در صورتی است که در متن قانون مصوب مجلس لزوم تصویب آیین نامه پیش بینی گردد. ۲–۱توسط تصمیم خود مجریه

آیین نامه. آیین نامه در اصطلاح، عنوان کتاب ها و رسالاتی به فارسی میانه دربارة آداب و رسوم درباری، آداب جنگ، آیین های برگزاری جشن های ایرانی (مانند نوروز و مهرگان و سده)، آداب و قواعد بازی ها و سرگرمی ها، داستان ها، لطیفه ها، و سخنان حکمت آمیز از دورة ساسانیان. نام این کتاب ها در فارسی میانه (ایوین نامگ/آیین نامگ) است. اصل فارسی میانة هیچ یک از آیین نامه ها برجای نمانده اما ترجمة عربی و گاه فارسی برخی از آن ها در دست است. مسعودی در التنبیه، از آیین نامه ای با عنوان کتاب الرسوم یاد می کند که بزرگ ترین و مشهورترین کتاب از این نوع است و ظاهراً همین اثر را ابن مقفّع با عنوان آیین نامه فی الائین به عربی ترجمه کرده که ازمیان رفته است. آیین نامة کوتاهی نیز به زبان عربی با عنوان آیین لأردشیر، منسوب به اردشیر ساسانی، در دست است.