تیاتر سعدی

تئاتر سعدی یکی از تاثیرگذارترین تماشاخانه های تاریخ تئاتر ایران محسوب می شود. تماشاخانه ای که پس از اختلاف عبدالحسین نوشین با سرمایه گذاران تئاتر فرهنگ و قطع همکاری عبدالکریم عموئی از نوشین ایجاد و تأسیس شد. این تئاتر حدود بیست ماه پس از تعطیلی تئاتر فردوسی، در پائیز سال ۱۳۲۹ تأسیس شد.
http://theater.ir/fa/63689. دریافت شده در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۸. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
«تئاتر سعدی» در سال ۱۳۳۰، در نخستین شب اجرای نمایش «شنل قرمز» توسط سرلشکر منصور مزیتی رئیس شهربانی وقت تعطیل شد و درست فردای آن روز، بازیگران و هنرمندان این تماشاخانه به اتفاق جمعی از مردم، در مقابل مجلس شورای ملی واقع در میدان بهارستان متحصن شدند که همین امر نیز موجب بازگشایی دوباره «تئاتر سعدی» شد.
مکان «تئاتر سعدی» بعدها تبدیل به «سینما سعدی» شد تا اینکه در سال ۱۳۴۸ دوباره طعمهٔ حریق شد و طی سه ساعت، به خاکستر تبدیل شد.
از آثار نمایشی که در تئاتر سعدی اجرا شده اند می توان به نمایش هایی چون: «بادبزن خانم ویندرمیر»، «چراغ گاز»، «از طبع خارج شد»، «اوژنی گرانده»، «مونتسرا»، «شنل قرمز»، «تارتوف» اشاره کرد.

تئاتر سعدی
پس از برچیده شدن تئاتر فرهنگ و تئاتر فردوسی، که هنرمندان آن به حزب تودۀ ایران گرایش داشتند، عبدالکریم عمویی در آبان ۱۳۲۰ش تئاتر سعدی را اجاره کرد و در اختیار حسین خیرخواه و لُرتا هایراپتیان قرار داد. برنامۀ افتتاحیۀ این تئاتر اجرای نمایش نامۀ بادبزن خانم ویندرمیر ترجمۀ عبدالحسین نوشین بود. نوشین که در این سال ها در زندان بود، به واسطۀ همسرش، لُرتا، هدایت بازیگران و تنظیم «میزانسن» ها را بر عهده داشت. محمدعلی جعفری، توران مهرزاد، نصرت الله کریمی، ولی الله خاکدان، مهدی امینی، محمدتقی کهنمویی، عباس شباویز، عطالله زاهد، ایرن زازیانس و عزیزالله بهادری از اعضای گروه تئاتر سعدی بودند، که نمایش نامه های شنل قرمز، اثر اوژن بریو؛ چراغ گاز، نوشتۀ پاتریک همیلتون؛ و از طبع خارج شده، اثر همیلتون را بر روی صحنه بردند. هم زمان با کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، اراذل و اوباش این تئاتر را، به سبب گرایش سیاسی هنرمندانش، آتش زدند.