گاه شماری آتیکی. گاه شماری آتیکی نوعی گاه شماری است که در آتیک باستان به کار می رفت. این مقاله بر قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد متمرکز است؛ یعنی سال هایی که برخی از مهم ترین آثار ادبی یونان باستان خلق شد. به دلیل تعدد مدارک و شواهدی که از آتن بر جای مانده است، گاه شماری آتیکی نسبت به سایر گاه شماری های هلنی شناخته شده تر است. گاه شماری آتیکی نسبت به گاه شماری های نوینی چون گاه شماری گریگوری، خصایص عجیب و غریبی دارد.
گاه شماری جشنواره ای متشکل از ۱۲ ماه بر مبنای گردش ماه
گاه شماری دولتی متشکل از ۱۰ ماه دلبخواهی
گاه شماری زراعی متشکل از فصول مختلف بر مبنای طلوع و غروب ستارگان
علی رغم وفور منابع و مدارک موجود، شناخت ما از گاه شماری آتیکی جامع و کامل نیست و در پاره ای از موارد مبهم است. از آنجا که این گاه شماری برای اهالی آتن باستان کاملاً شناخته شده و معلوم بوده است، هیچ یک از منابع باستان سعی نکرده اند تا شرح مبسوطی پیرامون آن ارائه دهند. افزون بر این در دورهٔ یادشده (قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد) گاه شماری آتیکی متحمل تغییراتی شد که کاملاً برای ما معلوم و مفهوم نیستند. لذا هیچ یک از توصیف ها و توصیحاتی که بر گاه شماری آتیکی نوشته می شوند، قطعی و بلاشک نیستند.
گاه شماری آتیکی منحصراً در آتیک کاربرد داشت و تنها برای نظم بخشیدن به امور داخلی اهالی آتن استعمال می شد و ارتباط اندکی با جهان خارج داشت. مثلاً در بئوسی در همسایگی آتن، نه تنها ماه ها به نام هایی متفاوت خوانده می شدند بلکه آغاز سال نو با انقلاب زمستانی منطبق بود. حال آنکه در آتن سال نو شش ماه بعد و با وقوع انقلاب تابستانی آغاز می شد. ماه های یونانی با استهلال ماه نو آغاز می شدند اما رؤیت ماه نو به صورت محلی انجام می گرفت و با تغییرپذیری همراه بود. ماه ها در بسیاری از سال ها در جوامع گوناگون کمابیش مطابقت داشتند اما هیچ مدرکی دال بر اینکه آن ها عامدانه برای همگام سازی ماه ها تلاش می کرده اند موجود نیست.
وجود تفاوت بین گاه شماری های جوامع همسایه مبین خصومت سنتی مابین آن هاست. اگر بئوسیایی ها به یکی از لهجه های ایونی—نظیر آنچه در آتن تکلم می شد—صحبت می کردند، احتمالاً اشتراکاتی میان نام ماه ها وجود می داشت. مثالی از این دست، جزیرهٔ ایونی دلوس است که در گاه شماری آنجا از دوازده ماه سال، اسامی چهار تای آن ها با اسامی مورد استفاده در آتن یکسان بودند اما نه به همان ترتیب زمانی. علی رغم آنکه جزیرهٔ دلوس بین سال های ۴۷۹ تا ۳۱۴ پیش از میلاد تحت سیطرهٔ آتنی ها قرار داشت، آغاز سال نو در آن سامان همچون گاه شماری بئوسیایی ها با انقلاب زمستانی منطبق بود.
گاه شماری جشنواره ای متشکل از ۱۲ ماه بر مبنای گردش ماه
گاه شماری دولتی متشکل از ۱۰ ماه دلبخواهی
گاه شماری زراعی متشکل از فصول مختلف بر مبنای طلوع و غروب ستارگان
علی رغم وفور منابع و مدارک موجود، شناخت ما از گاه شماری آتیکی جامع و کامل نیست و در پاره ای از موارد مبهم است. از آنجا که این گاه شماری برای اهالی آتن باستان کاملاً شناخته شده و معلوم بوده است، هیچ یک از منابع باستان سعی نکرده اند تا شرح مبسوطی پیرامون آن ارائه دهند. افزون بر این در دورهٔ یادشده (قرون پنجم و چهارم پیش از میلاد) گاه شماری آتیکی متحمل تغییراتی شد که کاملاً برای ما معلوم و مفهوم نیستند. لذا هیچ یک از توصیف ها و توصیحاتی که بر گاه شماری آتیکی نوشته می شوند، قطعی و بلاشک نیستند.
گاه شماری آتیکی منحصراً در آتیک کاربرد داشت و تنها برای نظم بخشیدن به امور داخلی اهالی آتن استعمال می شد و ارتباط اندکی با جهان خارج داشت. مثلاً در بئوسی در همسایگی آتن، نه تنها ماه ها به نام هایی متفاوت خوانده می شدند بلکه آغاز سال نو با انقلاب زمستانی منطبق بود. حال آنکه در آتن سال نو شش ماه بعد و با وقوع انقلاب تابستانی آغاز می شد. ماه های یونانی با استهلال ماه نو آغاز می شدند اما رؤیت ماه نو به صورت محلی انجام می گرفت و با تغییرپذیری همراه بود. ماه ها در بسیاری از سال ها در جوامع گوناگون کمابیش مطابقت داشتند اما هیچ مدرکی دال بر اینکه آن ها عامدانه برای همگام سازی ماه ها تلاش می کرده اند موجود نیست.
وجود تفاوت بین گاه شماری های جوامع همسایه مبین خصومت سنتی مابین آن هاست. اگر بئوسیایی ها به یکی از لهجه های ایونی—نظیر آنچه در آتن تکلم می شد—صحبت می کردند، احتمالاً اشتراکاتی میان نام ماه ها وجود می داشت. مثالی از این دست، جزیرهٔ ایونی دلوس است که در گاه شماری آنجا از دوازده ماه سال، اسامی چهار تای آن ها با اسامی مورد استفاده در آتن یکسان بودند اما نه به همان ترتیب زمانی. علی رغم آنکه جزیرهٔ دلوس بین سال های ۴۷۹ تا ۳۱۴ پیش از میلاد تحت سیطرهٔ آتنی ها قرار داشت، آغاز سال نو در آن سامان همچون گاه شماری بئوسیایی ها با انقلاب زمستانی منطبق بود.
wiki: گاه شماری آتیکی