گاه شماری در ایران باستان به انواع گاه شماری هایی که در ایران پیش از اسلام رایج بوده ، گفته می شود. گاه شماری ایرانی و سیر تحولی آن بی گمان یکی از پیچیده ترین و بحث انگیزترین مباحث ایران شناسی در سدهٔ گذشته بوده است.
گروه نخستین: هفت روز است. نام اول هر ماه، به نام خداوند و لقب او دی منتسب می شود. از روز دوم تا هفتم به ترتیب نام شش امشاسپند یا مهین ایزدان زرتشتی است که به ترتیب عبارتند از: بهمن، اردیبهشت، شهریور، سپندارمذ، خرداد و امرداد.
گروه دوم:هفت روز است و مجموعه ای از عنصرهای ایرانی بسیار کهن و پدیده های طبیعت را در بردارد که بنا به گفتهٔ هرودوت موضوع پرستش مردم پارس بوده اند. این مجموعه در دین مزدیسنا هم یافت می شوند.
گروه سوم هشت روز است و مجموعهٔ ایزدان پرستشگاه مهر را باز می دهد که دین زرتشتی آن ها را پذیرفته بود.
گروه چهارم هشت روز دارد و با انجمن دینی زرتشت آغاز می شود و دارای پاره ای از مفاهیم این انجمن است.
ظاهراً از دیر باز در ایران باستان، زمان تاجگذاری پادشاه، به عنوان آغاز تقویم به حساب می آمد، و سال ها، بعد از پادشاهان نامگذاری می شدند. با آغاز پادشاهی هر پادشاه سال را شماره می کردند و ظاهراً برای اشاره به سالی خاصی می گفتند سال چندم از پادشاهی فلان پادشاه. برای مثال، می گفتند: “پنجمین ماه از هفتمین سال حکومت اردشیر”. این شیوهٔ گاه شماری تا پایان دورهٔ ساسانیان ادامه داشته است. در مورد روزها هم به شمارهٔ آن روز اشاره می کردند. مثلاً در کتیبه بیستون از داریوش یکم چنین آمده است «از ماه اَنامَکَه (بی نام) سیزده روز گذشته..»
در تاریخ ایران باستان یافته هایی از گاه شماری میترایی در دسترس است که مربوط به قبل از هخامنشیان است.
گمان می رود در ایران باستان در قسمت های مرکزی و شمال غربی ایران نوعی ترتیب حساب سال ماه به نام گاه شماری مغان رایج بوده است. این نوع گاه شماری را شاید بتوان سال و ماه مغان نیز نامید. مشخصهٔ این گاه شماری نوروز و مهرگان است که بعدها این دو با گاه شماری اوستایی نو آمیخته و ترکیب شده اند. گمان می رود که آغاز این گاه شماری از اول فروردین کنونی بوده است. بعضی از محققان نظر داده اند که اسامی ماه های تیر، آبان، و شاید آذر هم از این گاه شماری به گاه شماری اوستایی نو و در موقع ترکیب و اختلاط این دو گاه شماری وارد شده است. اسم اولین ماه این گاه شماری گمان می رود که مانند گاه شماری ارمنی، گاه شماری سغدی و گاه شماری خوارزمی که اشکال دیگر گاه شماری های ایرانی بوده اند، ماه نوسرد بوده است.
گروه نخستین: هفت روز است. نام اول هر ماه، به نام خداوند و لقب او دی منتسب می شود. از روز دوم تا هفتم به ترتیب نام شش امشاسپند یا مهین ایزدان زرتشتی است که به ترتیب عبارتند از: بهمن، اردیبهشت، شهریور، سپندارمذ، خرداد و امرداد.
گروه دوم:هفت روز است و مجموعه ای از عنصرهای ایرانی بسیار کهن و پدیده های طبیعت را در بردارد که بنا به گفتهٔ هرودوت موضوع پرستش مردم پارس بوده اند. این مجموعه در دین مزدیسنا هم یافت می شوند.
گروه سوم هشت روز است و مجموعهٔ ایزدان پرستشگاه مهر را باز می دهد که دین زرتشتی آن ها را پذیرفته بود.
گروه چهارم هشت روز دارد و با انجمن دینی زرتشت آغاز می شود و دارای پاره ای از مفاهیم این انجمن است.
ظاهراً از دیر باز در ایران باستان، زمان تاجگذاری پادشاه، به عنوان آغاز تقویم به حساب می آمد، و سال ها، بعد از پادشاهان نامگذاری می شدند. با آغاز پادشاهی هر پادشاه سال را شماره می کردند و ظاهراً برای اشاره به سالی خاصی می گفتند سال چندم از پادشاهی فلان پادشاه. برای مثال، می گفتند: “پنجمین ماه از هفتمین سال حکومت اردشیر”. این شیوهٔ گاه شماری تا پایان دورهٔ ساسانیان ادامه داشته است. در مورد روزها هم به شمارهٔ آن روز اشاره می کردند. مثلاً در کتیبه بیستون از داریوش یکم چنین آمده است «از ماه اَنامَکَه (بی نام) سیزده روز گذشته..»
در تاریخ ایران باستان یافته هایی از گاه شماری میترایی در دسترس است که مربوط به قبل از هخامنشیان است.
گمان می رود در ایران باستان در قسمت های مرکزی و شمال غربی ایران نوعی ترتیب حساب سال ماه به نام گاه شماری مغان رایج بوده است. این نوع گاه شماری را شاید بتوان سال و ماه مغان نیز نامید. مشخصهٔ این گاه شماری نوروز و مهرگان است که بعدها این دو با گاه شماری اوستایی نو آمیخته و ترکیب شده اند. گمان می رود که آغاز این گاه شماری از اول فروردین کنونی بوده است. بعضی از محققان نظر داده اند که اسامی ماه های تیر، آبان، و شاید آذر هم از این گاه شماری به گاه شماری اوستایی نو و در موقع ترکیب و اختلاط این دو گاه شماری وارد شده است. اسم اولین ماه این گاه شماری گمان می رود که مانند گاه شماری ارمنی، گاه شماری سغدی و گاه شماری خوارزمی که اشکال دیگر گاه شماری های ایرانی بوده اند، ماه نوسرد بوده است.