گاه شماری در افغانستان

کشور افغانستان به عنوان یکی از کانون های تمدن اولیه بشر، از جمله سرزمین هائی است که با توجه به نفوذ فرهنگ ها و ادیان مختلف در گوشه و کنار این سرزمین شاهد به وجود آمدن گاهشمارهای (تقویم)مختلف بوده است؛ که ما نمونه بارز آن را در تاریخ قبل از اسلام این کشور می بینیم، در حالی که در مناطق شرقی این کشور با تقویم هندی روبرو هستیم، در مناطق غربی با تقویم اوستایی یا زردشتی مواجه هستیم.در این نوشته سعی شده تا به معرفی اجمالی تقویم های رایج در افغانستان از گذشته تا کنون پرداخته شود.
مبدل برخط تقویم های مختلف
تقویم چندگانه فارسی این یک تقویم رایگان و متن باز است که تحت سیستم عامل ویندوز اجرا می شود و هر سه گاهشماری خورشیدی، هجری و میلادی را در کنار هم گرد آورده است.
از آنجا که افغانستان در دوره های متعدد تاریخی جزو ایران بوده است، گاهشماری رایج در ایران نیز در آن کشور مرسوم بوده است.
به گفته عبد الحی حبیبی در کتاب تاریخ افغانستان بعد از اسلام؛ گویا همزمان با نشر اسلام یعنی در قرن اول قمری در ولایات شرقی تقویم با ماه های هندی رواج داشته است و برای اثبات گفته خویش به کتیبه هایی که در وادی توچی وزیرستان به دست آمده است استناد می کند.این کتیبه به دو زبان عربی و سانسکریت نوشته شده است؛ ترجمه سانسکریت آن بدین گونه است: «اوم.سلام.در سال ۳۲-در ماه کرتیکا-در روز دوم تاریک.»
مضمون عربی آن حاکیست که این کتیبه را در روز جمعه ۱۳ جمادی الاول سال ۲۴۳ه.ق نوشته اند. حبیبی اضافه می کند که با توجه به این سند تا اواسط قرن سوم قمری هم از تقویم هندی و هم عربی در ثبت تاریخ ابنیه در این مناطق (شرقی) استفاده میشده است و استعمال ماه عربی با رسوم اسلامی، این تقویم قدیم را از بین نبرده است.(۴)