آدیابن ( یونانی باستان: Ἀδιαβηνή؛ سریانی:ܚܕܝܐܒ، تلفظ حذیعب؛ ارمنی:نُدشیراکان، پهلوی:Naxwardašīragān نخوردشیرگان/نواردشیرگان ) نام دولتی باستانی بوده در منطقهٔ آشور به پایتختی آربلا ( اربیل کنونی ) .
فرمانروایان آدیابن در آغاز پیرو آیین آشور بودند، سپس در سدهٔ یکم میلادی به یهودیت گرویدند.
حدود جغرافیایی [ویرایش]
آدیابن تاریخی در مرزهای کنونی ایران، عراق و ترکیه جای می گرفت. از شرق تا دریاچه ارومیه کشیده می شد و زاب کوچک، زاب بزرگ و دجله از سه سو در برش می گرفتند.
تاریخچه [ویرایش]
آدیابن نخست بخشی از آشور بود. سپس خراج گزار هخامنشیان گردید. اردشیر سوم پیش از رسیدن به شاهی لقب پادشاه هدیب را داشت و از آنجا که هدیب نام سریانی آدیابن بوده می توان نتیجه گرفت که او پیشتر فرمانروایی این منطقه را برعهده داشته است. سپس با چیرگی اسکندر مقدونی مردمان آدیابن تابعیت وی را پذیرفتند و پس از او سرسپردگی سلوکیان را نیز پذیراشدند.
با برآمدن اشکانیان، آدیابن ضمن پذیرش برتری اشکانیان به گونه ای خودمختاری نیز دست یافت و پس از آن پادشاهانی از پشت ایزاتس یکم بر این سرزمین فرمان راندند. مونوباز یکم پسر ایزاتس با پادشاهی کوچک همسایه اش - پادشاهی میشان - هم پیمان شد. مونوباز همچنین به آیین یهود گروید. واپسین پادشاه مستقل آدیابن مهرسپ بود. در ۱۱۵ میلادی تراژان به آدیابن تاخت و این سرزمین را به خاک روم ضمیمه ساخت. در ۲۱۶ میلادی هم کاراکالا بدین سامان تاخت و در جستجوی پیکر شاهان اشکانی گورستان های آدیابن را ویران ساخت.
زمین داران آدیابن به اشکانیان وفادار بودند؛ این وفاداری سبب مقاومت آنان در برابر چیرگی ساسانیان در ۲۲۴ میلادی گردید. ولی سرانجام آدیابن به صورت یکی از استان های ساسانی درآمد و به افتخار اردشیر بابکان نخوردشیرگان خوانده شد. در هنگامهٔ جنگ های ایران و روم در زمان ساسانیان چند لژیون رومی کوشید بر این منطقه دست یازد، ولی رومیان نتوانستند راه به جایی برند و آدیابن تا زمان حمله اعراب به ایران بخشی از این کشور برجای ماند.
منبع [ویرایش]
دانشنامهٔ ایرانیکا، سرواژهٔ ADIABENE
Wikipedia contributors, "Adiabene, " Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en. wikipedia. org/w/index. php?title=Adiabene&oldid=489035126 ( accessed May 27, 2012 ) .
[نهفتن]
ن • ب • و
استان های ساسانیان
آدوربایگان · آسورستان · الان · بلاسگان تا کافکوف و در الان ها · ابرشهر · ارمن · سپاهان · ویروزان · پارت* · پهله · پارس · تورستان · خوزستان · سگستان · ری · کرمان · کوشان شهر تا پَشکبور · گرگان · مای · مرو · مازون شهر · مکوران · میشان · نودشیرگان · هریو · هند ·
این نام ها به پارسی میانه هستند.
( برگرفته از سنگ نبشته شاپور یکم در نقش رستم )
رده ها: ایالت ها و قلمروهای منحل شده در ۱۱۶ ( میلادی ) ایالت ها و قلمروهای بنیان گذاری شده در ۱۵ ( میلادی ) ساسانیانکشورهای سابق در آسیاپادشاهی های پیشین آسیا
قس عربی
حدیاب أو أدیابین، ( بالسریانیة: ܚܕܝܐܒ حَذیاب. بالیونانیة: Ἀδιαβηνή. بالفارسیة والأرمنیة "نورشرکن" ) کانت مملکة قدیمة شبه مستقلة موالیة للبارثیین شمال بلاد الرافدین ما بین 15م - 116م. کانت عاصمتها فی أربیل.
اعتنقت ملکتها هیلینا الحدیابیة الیهودیة فی القرن الأول المیلادی التی ذکر المؤرخ یوسفوس بانها انتقلت إلى أورشلیم حیث مکثت فیها فترة قبل وفاتها هناک. [1] معظم سکان المملکة کانوا من الآشوریین الذین اعتنقوا المانویة والمسیحیة فی القرون اللاحقة، بالإضافة إلى أعداد من الیهود والفرس الزرادشتیین. [2]
استطاع الأمبراطور الرومانی تراجان احتلال المنطقة وإسقاط المملکة عام 116م بعد حرب مع البارثیین. حیث أسس فیها ولایة آشور الرومانیة. [3]
اشتهرت حدیاب فی القرون المسیحیة الأولى بمطرانیتها التی أصبحت مرکزا للمسیحیة السریانیة الشرقیة. [4]
[عدل]المراجع
^ Josephus, "Ant. " xx. 2, § 1.
^ Fiey, J. M. ( 1965 ) . Assyrie chrétienne I. Beirut: Imprimerie catholique.
^ Trajan's Parthian War and the Fourth - Century Perspective Author ( s ) : C. S. Lightfoot Source: The Journal of Roman Studies, Vol. 80 ( 1990 ) , pp. 115 - 126.
^ Mossul, Catholic Encyclopedia
هذه بذرة مقالة عن تاریخ العراق تحتاج للنمو والتحسین، فساهم فی إثرائها بالمشارکة فی تحریرها.
تصنیفان: ممالک سابقة فی آسیادول سابقة فی آسیا
قس عبری
חֲדָיֵבּ ( סורית: ܚܕܝܐܒ, תעתיק מדויק: חדיאב; נקראת גם "אדיאבן" ובתלמוד "הדייב" ) הייתה ממלכה עתיקה באשור, בצפון הסהר הפורה. בירת המדינה הייתה העיר ארבלה.
בהשפעת הקהילה היהודית הגדולה שחיה בתחומי הממלכה, חלק ממלכי המדינה התגיירו במאה הראשונה לספירה. הלני המלכה ובנה המלך מונבז ( מכונה בתלמוד: "מונבז המלך" ) תרמו לבית המקדש השני, והקימו ארמונות בירושלים, באזור העופל ( בחלק הצפוני של עיר דוד ) [1].
נדב שרגאי מדווח כי בחפירות עיר דוד התגלה עגיל זהב בן כאלפיים שנה. הוא מציין כי :"לפני כשנה נחשף בחפירות בחניון גבעתי מבנה מידות מרשים משלהי ימי בית שני. על פי עדויות מכתביו של יוסף בן מתיתיהו, ייתכן כי המבנה שנחשף הוקם על ידי משפחת בני חדיב. הידועה בבני משפחה זו היא הלני המלכה שהתגיירה, עלתה לירושלים ונקברה בה".
במשנה מסופר שמונבז עשה ידיות מזהב לכל כלי יום הכיפורים; והלני המלכה עשתה נברשת זהב בפתחו של בית המקדש, וכן טבלת זהב שעליה הייתה כתובה פרשת סוטה. ( יומא ג, י ) גם יוסף בן מתתיהו מזכיר את החדייבים מספר פעמים בכתביו ומספר על משלחת צבאית שהגיעה בזמן המרד הגדול כדי לסייע ליהודים המורדים.
בשנת 116 הקיסר הרומאי טריאנוס כבש וסיפח את הממלכה לאימפריה הרומאית אולם יורשו אדריאנוס ויתר על כל כיבושיו במזרח.
קברותיהם המפוארים של בני המלוכה של חדייב, שנחצבו לעומק כשמונה מטרים . . .
فرمانروایان آدیابن در آغاز پیرو آیین آشور بودند، سپس در سدهٔ یکم میلادی به یهودیت گرویدند.
حدود جغرافیایی [ویرایش]
آدیابن تاریخی در مرزهای کنونی ایران، عراق و ترکیه جای می گرفت. از شرق تا دریاچه ارومیه کشیده می شد و زاب کوچک، زاب بزرگ و دجله از سه سو در برش می گرفتند.
تاریخچه [ویرایش]
آدیابن نخست بخشی از آشور بود. سپس خراج گزار هخامنشیان گردید. اردشیر سوم پیش از رسیدن به شاهی لقب پادشاه هدیب را داشت و از آنجا که هدیب نام سریانی آدیابن بوده می توان نتیجه گرفت که او پیشتر فرمانروایی این منطقه را برعهده داشته است. سپس با چیرگی اسکندر مقدونی مردمان آدیابن تابعیت وی را پذیرفتند و پس از او سرسپردگی سلوکیان را نیز پذیراشدند.
با برآمدن اشکانیان، آدیابن ضمن پذیرش برتری اشکانیان به گونه ای خودمختاری نیز دست یافت و پس از آن پادشاهانی از پشت ایزاتس یکم بر این سرزمین فرمان راندند. مونوباز یکم پسر ایزاتس با پادشاهی کوچک همسایه اش - پادشاهی میشان - هم پیمان شد. مونوباز همچنین به آیین یهود گروید. واپسین پادشاه مستقل آدیابن مهرسپ بود. در ۱۱۵ میلادی تراژان به آدیابن تاخت و این سرزمین را به خاک روم ضمیمه ساخت. در ۲۱۶ میلادی هم کاراکالا بدین سامان تاخت و در جستجوی پیکر شاهان اشکانی گورستان های آدیابن را ویران ساخت.
زمین داران آدیابن به اشکانیان وفادار بودند؛ این وفاداری سبب مقاومت آنان در برابر چیرگی ساسانیان در ۲۲۴ میلادی گردید. ولی سرانجام آدیابن به صورت یکی از استان های ساسانی درآمد و به افتخار اردشیر بابکان نخوردشیرگان خوانده شد. در هنگامهٔ جنگ های ایران و روم در زمان ساسانیان چند لژیون رومی کوشید بر این منطقه دست یازد، ولی رومیان نتوانستند راه به جایی برند و آدیابن تا زمان حمله اعراب به ایران بخشی از این کشور برجای ماند.
منبع [ویرایش]
دانشنامهٔ ایرانیکا، سرواژهٔ ADIABENE
Wikipedia contributors, "Adiabene, " Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en. wikipedia. org/w/index. php?title=Adiabene&oldid=489035126 ( accessed May 27, 2012 ) .
[نهفتن]
ن • ب • و
استان های ساسانیان
آدوربایگان · آسورستان · الان · بلاسگان تا کافکوف و در الان ها · ابرشهر · ارمن · سپاهان · ویروزان · پارت* · پهله · پارس · تورستان · خوزستان · سگستان · ری · کرمان · کوشان شهر تا پَشکبور · گرگان · مای · مرو · مازون شهر · مکوران · میشان · نودشیرگان · هریو · هند ·
این نام ها به پارسی میانه هستند.
( برگرفته از سنگ نبشته شاپور یکم در نقش رستم )
رده ها: ایالت ها و قلمروهای منحل شده در ۱۱۶ ( میلادی ) ایالت ها و قلمروهای بنیان گذاری شده در ۱۵ ( میلادی ) ساسانیانکشورهای سابق در آسیاپادشاهی های پیشین آسیا
قس عربی
حدیاب أو أدیابین، ( بالسریانیة: ܚܕܝܐܒ حَذیاب. بالیونانیة: Ἀδιαβηνή. بالفارسیة والأرمنیة "نورشرکن" ) کانت مملکة قدیمة شبه مستقلة موالیة للبارثیین شمال بلاد الرافدین ما بین 15م - 116م. کانت عاصمتها فی أربیل.
اعتنقت ملکتها هیلینا الحدیابیة الیهودیة فی القرن الأول المیلادی التی ذکر المؤرخ یوسفوس بانها انتقلت إلى أورشلیم حیث مکثت فیها فترة قبل وفاتها هناک. [1] معظم سکان المملکة کانوا من الآشوریین الذین اعتنقوا المانویة والمسیحیة فی القرون اللاحقة، بالإضافة إلى أعداد من الیهود والفرس الزرادشتیین. [2]
استطاع الأمبراطور الرومانی تراجان احتلال المنطقة وإسقاط المملکة عام 116م بعد حرب مع البارثیین. حیث أسس فیها ولایة آشور الرومانیة. [3]
اشتهرت حدیاب فی القرون المسیحیة الأولى بمطرانیتها التی أصبحت مرکزا للمسیحیة السریانیة الشرقیة. [4]
[عدل]المراجع
^ Josephus, "Ant. " xx. 2, § 1.
^ Fiey, J. M. ( 1965 ) . Assyrie chrétienne I. Beirut: Imprimerie catholique.
^ Trajan's Parthian War and the Fourth - Century Perspective Author ( s ) : C. S. Lightfoot Source: The Journal of Roman Studies, Vol. 80 ( 1990 ) , pp. 115 - 126.
^ Mossul, Catholic Encyclopedia
هذه بذرة مقالة عن تاریخ العراق تحتاج للنمو والتحسین، فساهم فی إثرائها بالمشارکة فی تحریرها.
تصنیفان: ممالک سابقة فی آسیادول سابقة فی آسیا
قس عبری
חֲדָיֵבּ ( סורית: ܚܕܝܐܒ, תעתיק מדויק: חדיאב; נקראת גם "אדיאבן" ובתלמוד "הדייב" ) הייתה ממלכה עתיקה באשור, בצפון הסהר הפורה. בירת המדינה הייתה העיר ארבלה.
בהשפעת הקהילה היהודית הגדולה שחיה בתחומי הממלכה, חלק ממלכי המדינה התגיירו במאה הראשונה לספירה. הלני המלכה ובנה המלך מונבז ( מכונה בתלמוד: "מונבז המלך" ) תרמו לבית המקדש השני, והקימו ארמונות בירושלים, באזור העופל ( בחלק הצפוני של עיר דוד ) [1].
נדב שרגאי מדווח כי בחפירות עיר דוד התגלה עגיל זהב בן כאלפיים שנה. הוא מציין כי :"לפני כשנה נחשף בחפירות בחניון גבעתי מבנה מידות מרשים משלהי ימי בית שני. על פי עדויות מכתביו של יוסף בן מתיתיהו, ייתכן כי המבנה שנחשף הוקם על ידי משפחת בני חדיב. הידועה בבני משפחה זו היא הלני המלכה שהתגיירה, עלתה לירושלים ונקברה בה".
במשנה מסופר שמונבז עשה ידיות מזהב לכל כלי יום הכיפורים; והלני המלכה עשתה נברשת זהב בפתחו של בית המקדש, וכן טבלת זהב שעליה הייתה כתובה פרשת סוטה. ( יומא ג, י ) גם יוסף בן מתתיהו מזכיר את החדייבים מספר פעמים בכתביו ומספר על משלחת צבאית שהגיעה בזמן המרד הגדול כדי לסייע ליהודים המורדים.
בשנת 116 הקיסר הרומאי טריאנוס כבש וסיפח את הממלכה לאימפריה הרומאית אולם יורשו אדריאנוס ויתר על כל כיבושיו במזרח.
קברותיהם המפוארים של בני המלוכה של חדייב, שנחצבו לעומק כשמונה מטרים . . .