حالت نهادی

در زبان شناسی، حالت نهادی یا حالت کنایی یکی از حالت های دستوری است که عموماً نشان می دهد انجام دهنده فعل کیست یا این که نهاد جمله کجاست.نهاد بخشی از جمله است که در مورد آن خبری می دهیم.
Der Hund beißt den Mann. سگ مرد را گاز می گیرد.
Den Mann beißt der Hund. سگ مرد را گاز می گیرد.
?Beißt der Hund den Mann سگ مرد را گاز می گیرد؟
?Beißt den Mann der Hund سگ مرد را گاز می گیرد؟
در زبان های غربی به این حالت Nominative (کنایی) می گویند زیرا این حالت بیشتر موضوع اصلی جمله را برمی شمرد و آن را «می نامد».
در زبان های هندواروپایی قدیم نشانه ویژه ای به واژه می چسبید یا واژه شکل دیگری پیدا می کرد تا مشخص شود که آن واژه در حالت فاعل قرار دارد اما بسیاری از زبان های هندواروپایی امروزی ازجمله فارسی این نشانه ها را کنار گذاشته اند و از جای قرار گرفتن واژه در جمله یا حرف اضافه های پیرامون آن است که عملکرد کنایی آن را متوجه می شوند.حالت های کنایی امروزه در زبان های اسلاوی، و در یونانی، ایسلندی، پشتو، مجاری، گرجی و آلمانی و غیره یافت می شوند.
زبان انگلیسی تنها در ضمایر خود هنوز حالت نهادی را نگه داشته است. در این زبان I (من) شکل کنایی و me (من، مرا) شکل و حالت مفعولی ضمیر اول شخص مفرد است. به همین صورت we (مفعولی اش: ‎us‏)، he (مفعولی اش: ‎him‏), she (مفعولی اش: ‎her‏), they (مفعولی اش: ‎them‎) و who (مفعولی اش: whom) نیز وجود دارد که شکل اول حالت کنایی و شکل دوم (درون پرانتز) حالت مفعولی آن است.