امین الدین بلیانی
فرهنگ فارسی
لغت نامه دهخدا
امین الدین بلیانی . [ اَ نُدْ دی ن ِ ب َل ْ ] (اِخ ) شیخ ... محمدبن علی بن مسعود. درگذشته به سال 745 هَ .ق . عارف بزرگ و مشهور قرن هشتم بود. صاحب شیرازنامه از او چنین نام می برد: «الشیخ الامام صاحب الکشف و الالهام ملک الطریقة عمدة هداة الطرقات (؟) قدوة مشایخ الطبقات سر اﷲ فی الارضین امین الملة و الدین محمدبن علی بن مسعود سند المجتهدین و محیی مآثر سیدالمرسلین »، و در شرح حال او می نویسد که خرقه ٔ طریقت از دست عم بزرگوار خود اوحدالدین عبداﷲ بلیانی قدس سره پوشیده است . خواجوی کرمانی از مریدان شیخ امین الدین بود و حافظ در قطعه ای که پنج نفر از گذشتگان را که هر یک از جهتی سبب برکت و سعادت و رفاه مردم فارس بوده اند نام می برد از وی چنین یاد میکند:
دگر بقیه ٔ ابدال شیخ امین الدین
که یمن همت او کارهای بسته گشاد .
در مجمع الفصحا رباعی زیر بدو نسبت داده شده :
آنانکه فلک ز نور دهر آرایند
تا ظن نبری که بازنایند، آیند
از دامن آفتاب تا جیب زمین
رسمی است که تا خدا نمیرد زایند.
و نیز:
ای دل پس زنجیر چو دیوانه نشین
در دامن درد خویش مردانه نشین
زآمد شدن بیهده خود را پی کن
معشوق چو خانگی است در خانه نشین .
(از تاریخ عصر حافظ ج 1 ص 85 و 125) (از مجمع الفصحا چ سنگی ج 1 ص 67) (از الذریعه قسم 1 از جزء 9 ص 105) (از فرهنگ سخنوران ).
دانشنامه عمومی
خبرخوان کازرون نیوز
میراث مکتوب
لغت نامه دهخدا
جهانگردی فارس
نسب شیخ امین الدین، به ابوعلی دقّاق می رسد. وی در روستای بلیان در کازرون متولد شد. از خاندان بلیانی در فارس افراد سرشناسی در نسل های پیش و پسِ وی برخاسته اند که وی یکی از نامبردارترین و تأثیرگذارترین آنهاست. وی از شاگردان شیخ ابواسحاق کازرونی، استاد حافظ شیرازی و مرشد مستقیم خواجوی کرمانی است.
بقعه شیخ امین الدین یا خانقاه علیا در شمالی ترین قسمت شهر فعلی کازرون واقع شده است. مصالح بکار رفته و نوع معماری این بنا شباهت زیادی به معبد آناهیتای بیشاپور دارد.مرمت ضلع جنوبی، سفیدکاری، برچیدن فضاهای الحاقی از جمله اقداماتی است که بر روی بقعه در دست انجام است.
حافظ دربارهٔ وی قطعه ای چنین سروده است:
نقل قول ها
•
دانشنامه اسلامی
کهن ترین و مهم ترین منبع در شرح احوال و زندگانی او، کتاب مفتاح الهدایه و مصباح العنایه است که توسط محمود بن عثمان ، یکی از مریدان وی ، نگاشته شده است . سلسله نسب امین الدین به چند واسطه به شیخ ابوعلی دقاق ه م می رسد. او در روستای بلیان ، از توابع کازرون زاده شد. سرانجام ، امین الدین در کازرون درگذشت و در خانقاه علیا - واقع در کوهستان شمالی کازرون - که به دست خود بنا کرده بود، به خاک سپرده شد. این مقبره در زلزله ای که در ۲۳۹ق در کازرون رخ داد و عمارت های بسیاری را خراب کرد، ویران شد. در منابعی که به شرح احوال شیخ پرداخته اند، از همسر و فرزندان او سخنی به میان نیامده ، لیکن محمود بن عثمان در کتاب مفتاح الهدایه از شخصی به نام محب الدین با عنوان «شیخ زاده » یاد کرده که به احتمال قوی فرزند وی بوده است .