سیستم خبره

سامانه های خُبره یا سیستم های خُبره به دسته ای خاص از نرم افزارهای رایانه ای اطلاق می شود که در راستای کمک به کاردانان و متخصّصان انسانی یا جایگزینی جزئی آنان در زمینه های محدود تخصّصی تلاش دارند. این گونه سامانه ها، در واقع، نمونه های آغازین و ساده تری از فناوری پیشرفته تر سامانه های دانش-بنیان به شمار می آیند.
سامانه های خبره (Expert Systems)
شبکه های عصبی (Neural Network)
الگوریتم های ژنتیک (Genetic Algorithms)
سامانه های منطق فازی (Fuzzy Logic Systems)
این سامانه ها معمولاً اطلاعات را به شکل واقعیت ها و قواعد در دادگانی به نام پایگاه دانش به شکل ساختار مند ذخیره نموده، و سپس با بهره گیری از روش هایی خاص استنتاج از این داده ها نتایج مورد نیاز حاصل می شود.
در میان اهل فن و صاحبان اندیشه، استدلال تعاریف و تفاسیر گوناگونی دارد. در نگاهی کلی، بهره گرفتن از دلیل و برهان برای رسیدن به یک نتیجه از فرضیاتی منطقی با بکارگیری روش های شناخته شده، تعریفی از استدلال تلقی می شود؛ تعریفی که البته با دیدگاه های فلسفی و گاه آرمانگرایانه از استدلال تفاوت دارد. با این حال موضوع مهم و بنیادین در اینجا بحث در چیستی و چرایی این دیدگاه ها نیست، بلکه در مورد «چگونگی طراحی دستگاه های استدلال گر»، با هر تعریفی، برای رسیدن به مجموعه ای از تصمیمات منطقی با استفاده از مفروضات یا به طور دقیق تر دانشی است که در اختیار آن ها قرار می گیرد. سامانه های خبره(expert systems) اساساً برای چنین هدفی طراحی می شوند. در حقیقت به واسطه الگوبرداری این سامانه ها از نظام منطق و استدلال انسان و نیز یکسان بودن منابع دانش مورد استفاده آن ها، پیامد کار یک سامانه خبره می تواند تصمیماتی باشد که در حوزه ها و قلمروهای گوناگون قابل استفاده، مورد اطمینان و تأثیرگذار هستند. بسیاری بر این باورند که سامانه های خبره بیشترین پیشرفت را در «هوش مصنوعی» به وجود آورده اند.
تا ابتدای دههٔ ۱۹۸۰ (م) کار چندانی در زمینهٔ ساخت و ایجاد سامانه های خِبره توسط پژوهش گران هوش مصنوعی صورت نگرفته بود. از آن زمان به بعد، کارهای زیادی در این راستا و در دو حوزهٔ متفاوت ولی مرتبط سامانه های کوچک خبره و نیز سامانه های بزرگ خبره انجام شده است.

سیستم خبره (expert system)
نوعی برنامۀ کاربردی. مسائل مربوط به یک زمینه خاص نظیر پزشکی یا اقتصادی را حل و یا در زمینه های بخصوصی تصمیم گیری می کند؛ این کار را با استفاده از یک بانک اطلاعاتی و یک موتور رابط که با استفاده از آن ها تصمیمات خود را شکل می دهد، انجام می دهد. یک مدل سیستم خبره مشتمل بر چهار بخش اصلی است: یک موتور توسعه که متخصص و تحلیلگر سیستمها برای ایجاد سیستم خبره به کار می برند؛ یک پایگاه دانش که معلومات گردآوری شده در مورد مسئلۀ خاص را در خود جا می دهد؛ یک موتور استنتاج که توانایی تفسیر محتوای پایگاه دانش را فراهم می کند؛ یک رابط استفاده گر که به استفاده کننده کمک می کند تا با سیستم خبره به وسیلۀ پایانه صفحه کلید رابطه برقرار کند.