اریستاگوراس

آریستاگوراس. آریستاگوراس یا آریستاگر حاکم میلت شهر یونانی نشین آسیای کوچک در اوایل سده ششم و اواخر سده پنجم پیش از میلاد بود.
پیرنیا، حسن. تاریخ ایران باستان. جلد اول، چاپ پنجم، تهران: دنیای کتاب، ۱۳۷۰، صفحهٔ ۶۳۹ تا ۶۵۶
آریستاگوراس برادرزادهٔ هیستیه (هیساتئوس) حاکم سابق شهر میلت بود که کمک هایی را به داریوش یکم هخامنشی در هنگام لشکرکشی به سرزمین سکاها ارائه داده بود. داریوش در ازای این خدمات حکومت میلت و میرسین (محلی در کنار رود ستریمون) را به او داد. اما بعدها به او مظنون شد و حکومت ستریما و میلت را از او گرفت و برادرزاده اش آریستاگوراس را جایگزین او کرد.
زمانی که هیساتئوس از حکومت میلت عزل و به عنوان مشاور به شوش مرکز حکومت هخامنشی خوانده شد، آریستاگوراس جانشین او گشت. در ۵۰۲ پ. م شورش اهالی جزیره ناکسوس اتفاق افتاد و آنان متمولین و حاکمان خود را از جزیره بیرون راندند. آریستاگر که تصور می کرد با تسخیر جزیره ناکسوس حاکم آن خواهد شد، از آرتافرنه حاکم لیدیه درخواست کمک برای تصرف این جزیره و جزایر سیکلاد را کرد. اما لشکرکشی آن ها شکست خورد چرا که اختلاف او با مگاپات فرماندهٔ ایرانی ارتش باعث شد که او اهالی جزیره را از حمله آگاه کند، هرودوت علت طغیان آریستاگوراس را هم همین موضوع می داند. چه او تصور می کرد با این اتفاق حکومت میلت را هم از او خواهند گرفت و از طرف دیگر هیستیه هم که از ماندن در ایران ناراضی بود، برای آن که غیبت خود از محل حکمرانیش را دلیل این شورش جلوه دهد، از آن حمایت کرد.
او در سال ۵۰۰ ق. م شورشی را علیه حکومت ایرانیان ترتیب داد. اگرچه هکاتئوس دانشمند یونانی با نقشه او مخالفت کرده بود و کلِاُمن حاکم اسپارت نیز از همکاری و کمک به او خودداری کرد، اما آریستاگوراس با نطق پرشوری در مجلس ملی آتن آنان را به حمایت خود برانگیخت و سایر دولت شهرهای یونانی هم که غالباً از جایگزینی دولت های دمکراتیک با حکومت تک نفره، که مطلوب پارسیان بود، ناراضی بودند از این طغیان پشتیبانی کردند.

آریستاگوراس. آریسْتاگوراس ( ـ۴۹۷ق م)(Aristagoras)
حاکم جبّار میلتوس، شهر باستانی یونانی، در جنوب غربی آسیای صغیر. به تشویق او ایونی هادر ۴۹۹پ م برضد حکومت هخامنشی شورش و آتن را درگیر جنگ کردند که به بروز جنگ های ایران و یونان از ۴۹۹ تا ۴۴۹پ م و پایان سلطۀ ایران بر دنیای باستان انجامید. آریستاگوراس، شوهر خواهر هیستیایوسبود، که در مدت حضور وی در دربار پارس، نیابت سلطنت را برعهده داشت. به سبب شکست در حمله به ناکسوسمغضوب ایرانیان شد و از پی آن ایونیه (ایونی) را به شورش واداشت.