پرویز ورجاوند

پرویز ورجاوند (۱۱ اردیبهشت ۱۳۱۳ در تهران - ۱۹ خرداد ۱۳۸۶ در تهران) استاد دانشگاه، باستان شناس و از فعالین سیاسی تاریخ معاصر ایران بود.
نهضت مقاومت ملی
پس از دوره دبستان و دبیرستان و دریافت ششم ریاضی، ورجاوند اقدام به گذراندن دورهٔ عالی نقشه برداری در سازمان نقشه برداری نمود. سپس ششم ادبی را گرفته و دورهٔ لیسانس باستان شناسی و فوق لیسانس علوم اجتماعی را در دانشگاه تهران طی کرده، با گرفتن بورس تحصیلی رهسپار کشور فرانسه شد و دورهٔ انستیتوی انسان شناسی را در دانشگاه پاریس و مدرسه عالی لوور گذرانید. او توانست در سال ۱۳۴۲ در رشتهٔ باستان شناسی با گرایش معماری ایران در دورهٔ تاریخی از دانشگاه سوربُن فرانسه مدرک دکتری دریافت نماید.ورجاوند در مراجعت به ایران درآزمون استادیاری شرکت و پذیرفته شد اما با توجه یه پیشینه سیاسی از استخدام او در دانشگاه جلوگیری گردید.او مدتی به تدریس در دانشگاه بدون دریافت حقوق مشغول بود و پس از مدت زمانی توانست در مؤسسه تحقیقات علوم اجتماعی دانشگاه تهران به عنوان رئیس بخش تحقیقات مردم شناسی و ایلات و عشایر استخدام حکمش دانشیاری دانشگاه تهران را دریافت کند. دکتر ورجاوند در سال ۱۳۵۲ به درجه استادی دانشگاه نائل گردید.
وی پس از بازگشت از فرانسه در آزمون استادیاری ایران پذیرفته شد اما به دلیل فعالیت سیاسی با استخدام وی مخالفت شد، اما با یاری دکتر سیاسی رئیس پیشین دانشگاه تهران و دکتر صدیقی، صفا و سیحون در دانشگاه تدریس کرد که برای آن حقوقی دریافت نکرد. پس از چندی دکتر ورجاوند در مؤسسه تحقیقات علوم اجتماعی دانشگاه تهران به عنوان رئیس بخش تحقیقات مردم شناسی و ایلات و عشایر آغاز به کار کرد و پس از پنج سال توانست با سمت دانشیاری حکم خود را دریافت کند.دکتر ورجاوند ۱۵ دی ماه ۱۳۶۳ با سمت استادی از دانشگاه تهران بازنشسته شد، با این همه، به فعالیت های فرهنگی و علمی خود ادامه داد. هنگام جنگ عراق علیه ایران و تخریب شماری از آثار تاریخی، وی نامه نگاری های بسیاری با سران یونسکو و شماری از باستان شناسان غربی انجام داد تا با فشارهای بین المللی، دشمنان از حمله به آثار تاریخی خودداری کنند. او جزو مخالفان جدی آبگیری سد سیوند نیز بود. او بر این باور بود که کارهای عمرانی بدون هماهنگی با دستگاه های فرهنگی، باعث آسیب های فراوان به آثار تاریخی می شوند.
وی در پانزده سالگی همزمان با تحصیل وارد عرصهٔ سیاست شد و به حزب ملّت ایران که بر پایهٔ پان ایرانیسم شکل گرفته بوده پیوست و به انتشار روزنامهٔ دانش آموز همت گماشت.

پرویز ورجاوند (۱۳۱۳ ش. / ۱۹۳۴ م. – ۱۳۸۶ ش. / ۲۰۰۷ م.) باستان شناس ایرانی، پژوهشگر، استاد دانشگاه و سیاستمدار.
• «مسئله عمده در تمام دنیا، حتی کشورهایی که دارای یک پیشینه گسترده و کهنی نظیر ایران نیستند، این رابطه وجود دارد که هر فعالیت عمرانی در مرحلهٔ آغازشدنش باید هماهنگ بشود با واحدهایی که کار پاسداری از میراث فرهنگی را برعهده دارند.»• «از نقطه نظر من و هر کسی که به مسئلهٔ میراث فرهنگی ایران توجه دارد یک امامزاده هم بشرطی که از آن بعد آثار اثری گرانقدر باشد قابلیت حفظ دارد و از آن بعد مربوط به جنبه های اعتقادی جامعه هم، اهمیت دارد که حرمت آن نگه داشته بشود. من خواستم بگویم که مشکل بزرگی که ما در کشور داریم عبارت از اینست که آن کسانی که تصمیم گیرنده هستند و تأمین اعتبار می کنند، اینها هنوز از یک شناخت و فرهنگ لازم در زمینهٔ ارج گذاردن بر میراثهای فرهنگی این سرزمین و جایگاه های باستانی این مملکت برخوردار نیستند و بنابراین، با توجه به یک چنین ذهنیت منفی ای که در این گروه وجود دارد ما همیشه شاهد این هستیم که در موارد مختلف و به گونه های مختلف لطمه های سنگینی به منابع و آثار باستانی و میراثهای فرهنگی ایران وارد آمده است.»• «مغرب زمینی ها سالها است بر آنند تا با توسل به شگردهای مختلف، موقعیت ممتاز خود را در جهان به عنوان یک حق مسلم توجیه کنند و پیشرفتهای کسب شده را یک پدیده و جریان طبیعی متکی بر نحوه اندیشه فرهنگی خود قلمداد کنند.»• «جناب آقای رئیس جمهور! در شرایط موجود پان ترکیست ها یک حرکت گسترده فرهنگی را ساماندهی کرده اند و نیاز بدان است که با یک عزم ملی، به مدد صاحبنظران، در چارچوب یک برنامه ریزی حساب شده، ولی خیلی سریع، با همان حربه به مقابله پرداخت و با یک برنامه درست در خنثی کردن توطئه ها توفیق یافت.»نامه دکتر پرویز ورجاوند به محمد خاتمی• «چرا عنوان «ایران دوست» را برای زنده یاد ورجاوند انتخاب کردم؟ از نظر من پرویز ورجاوند، منحصر به فرد بود. ایشان باقی ماندهٔ نسلی از ایران پژوهانِ ایران دوستِ سیاست مداری بودند که به مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی اشراف داشتند و از طرفی علاقهٔ عمیق او به ایران اهمیت ویژه ای داشت. متأسفانه این سه ویژگی در باستان شناسی امروز ما موجود نیست. ما نه ایران پژوهانمان به معنای واقعی ایران پژوه هستند و نه در بخش های دیگر شاهد این تبحر هستیم. تنها عده ای، ادعای ایران دوستی دارند.»سخنرانی کامیار عبدی در مراسم «شب پرویز ورجاوند» عصر چهارشنبه ۷ مرداد ماه ۱۳۹۴• «نکته این جاست که دو باستان شناس و ایران پژوه داشتیم که به طور جدی و رسمی در مورد ایران شرقی و ارتباطات ایران با شرق و آسیای مرکزی و شبه قارهٔ هند کار می کردند و قلم می زدند و به ترجمهٔ کتاب می پرداختند. این دو بزرگوار، پرویز ورجاوند و شهریار عدل بودند. کمی واقع گرایانه بنگریم. امروز متخصصی نداریم که بخواهد در مورد ایران و ارتباطات شرقی، پشت این تریبون حرفی براساس اسناد و مدارک بزند و نکته ای بیان کند. این را هم به فهرست وضعیت آشفتهٔ باستان شناسی ایران اضافه کنید!»سخن رانی کامیار عبدی در مراسم «شب پرویز ورجاوند» عصر چهارشنبه ۷ مرداد ماه ۱۳۹۴• «ایرانِ ورجاوند، ایرانِ امروزی نیست؛ ایرانِ ورجاوند، فرای مرزهای سیاسیِ ایرانِ امروزی است. ایرانِ ورجاوند از فرارودان است تا میان رودان؛ از آبخاز است تا سرباز. ایرانِ ورجاوند شامل بلخ و بدخشان و باکو و بخارا و بامیان و کشمیر و پنجشیر و خُتن و خُجند و سیردریا و آمودریا و سُغد و سمرقند و سمنگان و… است. او نیک می دانست اگر چه مرزهای سیاسی، ما را از بستگان و خویشاوندانِ هم زبان و غیر هم زبانمان در ایران فرهنگی گسسته است اما همچنان پیوندهای فرهنگی بین ما برقرار است چرا که آب اگر صد پاره گردد باز با هم آشناست.»سخنرانی شاهین آریامنش ر مراسم «شب پرویز ورجاوند» عصر چهارشنبه ۷ مرداد ماه ۱۳۹۴