چیست

( فعل ) جمل. استفهامی چه است چه هست . : (( خلاف است میان علما که ذره چیست ? ) ) ( کشف الاسرار )

چیست. ( جمله ٔاستفهامی ) مخفف چه هست ، یا چه چیز است :
دمنه را گفتا تا این بانگ چیست
با نهیب و سهم این آوای کیست.چه سازیم و درمان اینکار چیست
بر این رفته تا چند خواهی گریست.ترا دل پر اندیشه مهتریست
ببینیم تا رای یزدان بچیست.جهاندار گفت این سخن چیست باز
خداوند این راز که وین چه راز.باز رز را گفتی ای دختر بیدولت
این شکم چیست چو پشت و شکم خربت.عزم دیدار تو دارد جان برلب آمده
بازگردد یا برآید چیست فرمان شما. || در زبان شعر گاهی بتناسب وزن حرف «چ » و «ی » متحرک میشود و بوزن «چه است » بکار میرود چنانکه در این بیت ناصرخسرو :
نیکوی چیست و خوش چه ای برنا
دیباست ترا نکو و خوش حلوا. || به چه سبب است. از چه روست. چراست :
وندر این بستان چندین طرب مستان چیست.چین درابرو بسرم آمدن ای بدخو چیست
گر سر جنگ نداری گره ابرو چیست ؟ || چگونه است. چطور است. که است. به چه کیفیت است. چه سان است. چون است :
بوستانبانا حال و خبر بستان چیست
وندرین بستان چندین طرب مستان چیست.زن را آهسته بیدار کرد و معلوم گردانید که حال چیست. ( کلیله و دمنه ).

چه است؟، چه هست؟.

( چیست ؟ ) چِنِه ؟