سیروس غنی

سیروس غنی ‏(۲۰ آبان ۱۳۰۸ سبزوار-۱۵ دی ۱۳۹۴ آمریکا) حقوق دان و تاریخ پژوه ایرانی بود.
• «بعضی از علمای برجسته مخالف هر گونه نهاد دمکراتیک بودند و آنها را بیش از اندازه اروپایی و غیر مذهبی می پنداشتند و مانند سایر نخبگان از تغییر و برابر خواهی می هراسیدند. علما به طور کلی هیچ گاه ملی گرایی یا حتی ملیت را نپذیرفتند چه آن را نوعیٔ بت پرستی می شمردند، پادشاهی در نظر آنها ترفیع موجودی فانی به مرتبه خدایی بود.»• «از لحظه ای که رضا خان وزیر جنگ شد پیوسته یک حرف زده بود، ایران باید کشوری مستقل شود و اتباعش متکی به کشور دیگری نباشند.»• «رضا خان ادعای روشنفکری یا دانشمندی نداشت، ولی از ابتدا هدفش را می دانست. رضا خان بسان خارپشت مثالی بود، روباه بسیار چیزها می داند اما خار پشت تنها یک چیز ، منتهی آن را خوب می داند. آن یک چیز این بود که اول باید قدرت عشایر را از میان برد. تنها در آن صورت می توان دولت مستقلی ساخت؛ ولی صفات روباه هم در رضا خان کم نبود. عزم راسخ و اراده فوق العاده بود که سرباز ساده ای را رهبر کرده داد. رضا خان اعتماد کامل به خود داشت و از خطر نیمی گریخت. از آغاز کار، به قول شکسپیر، فرمان راند حال آنکه به نظر می آمد خدمت می کند.»• «رضا خان صدای محکم و رسا نداشت و سخنران قابلی هم نبود. قدرت از او می تراوید ولی فاقد جذبه جادوئی بود. آدم کم حرفی بود و به ندرت نطق طولانی می کرد. وقتی ناچار می شد سخنرانی کند مختصر می گفت و به اصل مطلب می پرداخت.»• «پیشینه نظامی ش ذره ای او را مهیای ورود به دنیای پیچ در پیچ سیاست ایران، نیرنگ ها، معامله ها، داد و ستدهای بی وقفه، و در نهایت، در بهترین وضع، مصالحه های ناخوشایند نساخته بود. وی افسر قزاق بود، یادگرفته بود که فرمان قاطع بدهد و بی چون و چرا، بی درخواست و التماس، ندای اطاعت بشنود.»• «رضا خان دو هدف عمده داشت که برای او تفکیک ناپذیر و یکی و یکسان بودند. او می خواست مقداری از عظمت گذشته ایران را بازآورد و در کشور نوع ساخته برای خود قدرت مطلق برقرار کند. این اهداف را با عزم و بی رحمی دنبال می کرد، به هر قدرتی که سر راه اقدماتش می ایستاد بی امان می تاخت و حتی المقدور از میانش می برد. بدین ترتیب استقلال عشایر، توان زمیندارن دربار قاجار … همه مورد حمله قرار گرفت. قدرت روحانیون، نیز، ناگزیر می باید کاهش میافت.»• «مدرس نقطه ضعف عمده ش تکبّر بود، و نتوانست از وسوسه قدرت که از معاشرت با رضا خان فراهم آمده بود چشم بپوشد. مدرس پیوسته می خواست مشاور پادشاه هان، شاه زادگان و نخست وزیران باشد.»• «رضا خان مشروعیت پادشاهی خود را، نه چون قاجاریه بر اساس قدرت ایلاتی یا چون صفویه بر مبنای، به قول خودشان، سیادت شیعی، بلکه بر پایه فرزند سربازی وطن پرست از سواد کوه استوار نمود، که مظهر ناسیونالیسم نوپدید ایران بود.»• «قانون نظام وظیفه به رغم مخالفت ملاکین و روحانیون از تصویب مجلس گذشت. ضدیت زمیندارن با این قانون در بدو امر بدان علت بود که خدمت نظام از قدرت پدر سالاری آنها می کاست و نیروی انسانی حیاتی مزارع کشاورزی را می ربود؛ و دلیل مخالفت علما این بود که دو سال الغا و آموزش در سازمانی غیر مذهبی زیر نظر افراد ضّد روحانی، یعنی جماعت صاحب منصب، عقاید دینی مشمولین را سست و فاسد می کند. شماری ملاهای میان پایه در فتوای علیحده ای گفتند که خدمت نظام وظیفه اصول تشیع و ارکان اسلام را به خطر می اندازد.»• «مهمترین هدف رضا شاه به وجود آوردن دولتی مدرن بود. این مستلزم وارد کردن علوم و فنون غرب و اصول و موازین اداری و آموزشی و اقتصادی اروپایی بود. اطرافیان رضا شاه همه هم رای بودند که برترین و فوری ترین کار تغییر دادن ساختار تمامی نظام قضایی و تدوین قانون های امروزی بود، بدین ترتیب اصلاح قوه قضایی و احداث هر چه زودتر راه آهن در سر لوحه برنامه کار دولت قرار گرفت.»• «اصلاحات قضایی رضا خان هدف فوری دیگری نیز داشت. علاوه بر نشاندن اهل فنّ بر کرسی قضاوت، در صدد بود به حق برون مرزی اتبأع خارجی در مملکت پایان دهد. اندکی پس از تدوین پیشنویس قانون مدنی، رضا شاه در روز ۲۱ اردیبهشت ۱۳۰۷ اعلام کرد که حقوق کاپیتولاسیونی کلیه کشورهای خارجی در ایران لغو شده است.»• «راه آهن سرتاسری ایران پایدارترین یادگار سیاست صنعتی رضا شاه است. در زمان خود یکی از شگفت ترین نمونه های راه آهن سازی در جهان بود.»• «رضا شاه فاقد طبع گرم و شوخ بود و از شهرت بد خلقی و مستبدی خویش تشویشی به دل راه نمی داد. اصلاً در فکر علاقه و محبت مردم نبود و اشخاص بیشتر از او می ترسیدند تا دوستش داشته باشند. آنچه برای او مهم بود اطاعت دربست و احترام افراد بود. صدایش نرم و ملایم بود و به سختی به گوش می رسید، اما عصبانی که می شد فریاد می کشید و فحشهای رکیک می داد.• «رضا شاه طرح جامع برنامه ریزی شده برای نوسازی ایران نداشت، ولی اصلاحات بسیاری را که به نظرش برای احیای کشور ضروری بود به اجرا گذشت. هنگام حمله روس و انگلیس حکومتی مرکزی و قدرتمند، آزاد از دستکاری قدرت های خارجی، آزاد از هر گونه گردن کشی عشیره ای و نفوذ ناروای مذهبی، بر ایران فرمان می راند، حکومتی که ایران نظیرش را در ۱۴۰ سال گذشته تاریخ خود به چشم ندیده بود. ساختار مالی کشور استوار بود و گامهایی نخست صنعتی شدن برداشته شده بود. سیر قهقرایی ظاهراً عجین در رگ و پی زندگی ایران در ظرف پانزده سال از میان رفته بود و نهادهایی به وجود آمده بود که پنجاه سال فقط حرفش زده بود اما قدمی به سوی آن برداشته نشده بود.»• «وجود مراکز متعدد قدرت ویژگی دوران پیش از پهلوی بود. رضا شاه روسا و دار و دسته های قدیمی را از بین برد، نهادی نوین به وجود آورد و شالوده فعالیت های فزاینده اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و در واقع دولت را ریخت. مکتب و مسلکی جدید خاصه شکل تازه ای از ملی گرائی را پی افکند و در واقع دولت ملی امروزی ایران را پایه گذارد. رضا شاه فیلسوف - شاه افلاطونی نبود، و مسلماً نقایص بسیار داشت، ولی بی گمان پدر ایران نوین و معمار تاریخ قرن بیستم کشور ما بود.»

wikiquote: سیروس_غنی

دانشنامه عمومی

نقل قول ها