عنایت الله رضا

عنایت الله رضا (۲۸ خرداد ۱۲۹۹ در رشت – ۲۰ تیر ۱۳۸۹) فلسفه دان، نویسنده و مترجم و محقق تاریخ و جغرافیای تاریخی ایرانی بود. او برادر فضل الله رضا بود. وی در سال ۱۳۸۹ در سن ۹۰ سالگی درگذشت.
اورارتو
تمدن ایران ساسانی، نوشته لوکونین، تهران ۱۳۵۰
طبقه جدید تحلیلی از تحول جامعه کمونیست، نوشته میلوان جیلاس
اسرار مرگ استالین، نوشته آوتور خانوف
به زمامداران شوروی، نوشته سولژنیتسین
منابع کمونیسم روسی و مفهوم آن، نوشته نیکلای الکساندرویچ بردیایف، تهران ۱۳۶۰
نیکیتا خروشچف سال های حاکمیت به ضمیمه متن کامل گزارش خروشچف در جلسه سری کنگره *بدیستم شوروی ۱۳۶۲
گفتگو با استالین، نوشته میلوان جیلاس
سیزده روزی که کرملین را لرزاند (انقلاب مجارستان)، نوشته تیبور مرای
خاطرات بوریس باژانف رئیس دبیرخانه دفتر سیاسی حزب کمونیست اتحاد شوروی
تاریخ سری جنایت های استالین، نوشته الکساندر آرلوف
شهرهای ایران در دوران پارتیان وساسانیان نوشته پیگولوسکایا
اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران در سده های ۴–۶ میلادی، نوشته پیگولوسکایا
عنایت الله رضا در ۲۸ خرداد ۱۲۹۹ در رشت در خانواده ای روحانی که از دیرباز در گیلان صاحب نفوذ بودند متولد گردید. نام خانوادگی او منسوب به حاجی آقا رضاست که از مجتهدان گیلان بوده است. اجداد او، پدر و پدربزرگ همه از مراجع گیلان بودند. هنگام تولد او زمانی بود که روس ها قیام جنگل را تحت فشار قرار داده بودند و میرزا کوچک خان به کوهستان پناهنده شده بود. خانواده او که از میرزا حمایت می کرد ناچار شدند به دلیل ورود نیروهای بلشویک شوروی به گیلان، آنجا را ترک کنند. او کودکی چهل روزه بود که خانواده به تهران نقل مکان کردند. مدتی در تهران اقامت داشتند و بعد از پایان ماجرا به رشت برگشتند.
بعد دوباره موقعی که او ۵–۶ ساله بود، خانواده او مجدداً به تهران آمدند. او تحصیلات ابتدایی را گرچه از رشت شروع کرد ولی بلافاصله از کلاس دوم دبستان به تهران آمد و در مدرسه ادب در سرچشمه تحصیل کرد. از کلاس چهارم ابتدایی دوباره به رشت برگشت. دوره ابتدایی و دوره اول متوسطه را هم در رشت تمام کرد. بعد از سال ۱۳۱۵ بود که به تهران آمد و در مدرسه دارالفنون به تحصیل پرداخت. بعد به نظام، به دانشکده افسری، رفت و در آنجا افسر شد. از آنجا که در سال ۱۳۱۸ رشته هوایی در دانشکده افسری به طور مستقل وجود نداشت، دانشجویانی که افسر می شدند اعلام می کردند که می خواهند به رشته دریایی یا هوایی بروند. او به رشته هوایی رفت و از آن زمان در نیروی هوایی خدمت کرد و افسر خلبان نیروی هوایی بود و بعد دانشکده دیده بانی نیروی هوایی را تمام کرد.
تحصیلات ابتدایی و متوسطه عنایت الله رضا در شهرهای رشت و تهران سپری شد و او در سال ۱۳۱۶ خورشیدی دیپلم متوسطه خود را در رشته ادبیات از دبیرستان دارالفنون اخذ کرد و سپس در همان سال در دانشکده افسری ثبت نام کرد و در سال ۱۳۱۸ به جرگه افسران ارتش ایران پیوست. پس از پایان رساندن دانشکده افسری در نیروی هوایی ارتش پذیرفته شد و در آنجا دوره خلبانی هواپیماهای جنگی را گذراند.

عنایت الله رضا (۸ ژوئن ۱۹۲۰، رشت - ۱۱ ژوئیه ۲۰۱۰، تهران) تاریخ نگار، استاد فلسفه و مترجم ایرانی؛ عضو حزب توده ایران و برادر فضل الله رضا بود.
• وقتی استالین مُرد برخی در ایران راهپیمایی کردند و برایش ختم گرفتند و گریه و زاری ها کردند. شما آن روزها نبودید. ای کاش بودید و می دیدید. البته من هم ندیدم. اما وصفش را شنیدم. من در آن زمان شوروی بودم. هنوز اعتقاد داشتم. من برای مرگ استالین گریه هم کردم. در آن زمان از نظر من او انسانی بزرگ بود. هر چند هنوز هم معتقدم انسان بزرگی بود که توانست ماشین نظامی هیتلر را به زانو درآورد، اما این ها همه با ملت و کار ملت بود. از این گذشته جنایت های استالین فراموش نشدنی است. تاریخ استالین را تبرئه نمی کند، هرچند او دروازه مدرنیته را به سوی ملت روس گشوده باشد.• وقتی تاریخ بخواهد در مورد رهبران شوروی حکم صادر کند به نظر من با لنین و استالین به صورت برابر برخورد نخواهد کرد. تا اندازه زیادی به نظر من لنین تبرئه خواهد شد. او بیشتر بیمار بود و درثانی او رهبری تاسیس گر بود که در نوع خود بسیار خوب عمل کرد. او شخصیتی داشت که بدون ارتش قدرتمند بود. جاذبه او و توان و قدرت شخصی اش چنان بود، بدون حضور هیچ کس دیگری همه را مبهوت کرده، و تحت تأثیر قرار می داد. رهبری در ذاتش بود. تحلیل رفتار و کردار او یک مسئله دیگر است. اما استالین شخصیتی به کلی متفاوت داشت. استالین بدون ارتش سرخ هیچ نبود. برای همین تمام رهبرانی را که به صورت بالقوه می توانستند رقیبی برای او باشند از میان برداشت.