الفبای اورخون یا الفبای قدیمی ترک یا الفبای گؤک ترکان الفبایی است که توسط گوگ ترک ها و دیگر خانات ترک در میانه سده های ۸ تا ۱۰ میلادی (۱۱۰۰ تا ۱۳۰۰ سال پیش) برای نوشتن زبان ترکی قدیم استفاده می شده است. الفبای اورخون برگرفته از گونه های الفبای آرامی است. که به طور خاص از الفبای سغدی و الفبای پهلوی آمده است. عموماً باور بر این است که ترکها از راه مسیحیان نسطوری سغدی زبان با این خط آشنا شده اند. الفبای اورخون در سال ۱۸۸۹ توسط ویلهلم تومسن دانمارکی رمز گشایی شد. این الفبا از زمانی که در سال ۱۸۸۹ توسط نیکولای یادرینتسف در دره اورخون در مغولستان کشف شده الفبای اورخون نامگذاری گردید. این الفبا قدیمی ترین الفبای کشف شده برای نوشتن هر گونه زبان آلتایی است.
خود تومسن و ترک شناس دیگر آلمانی الاصل روس رادلف،اولین مترجمان این کتیبه ها بودند. گرچه به ترجمه های آن ها نیز انتقاداتی وارد است.
بارتولد ترک شناس معروف روس دربارهٔ این الفبای اورخونی مینویسد: دقیقترین تحقیقی که دربارهٔ اصل و منشا خط کتیبه های اورخون و ینی سئی انجام شده است کار دونر دانشمند فنلاندی است. وی شباهتهای بسیاری میان خط این کتیبه ها و خط سکه های اشکانیان که در قرن سوم پیش از میلاد تا قرن سوم بعد از میلاد بر ایران فرمان میرانده اند یافته است. ر. گوتی یو، ایرانشناس بر آن بود که این احتمال وجود دارد که الفبای کتیبه های اورخون و ینی سئی از الفبای سغدی مشتق شده باشند،اما معتقد بود الفبای این کتیبه ها را باید باید اشکال حروف الفبایی قدیمی تر از الفبای سغدی که از قرن اول میلادی بر جای مانده است مرتبط دانست. با وجود این کتیبه های ترکی که تا زمان ما یافت شده است، از قرن هفتم میلادی فراتر نمی رود و تا زمان کشف آثار ترکی قدیمی تر، نمی توان با یقین علمی اصل و منشا قدیمی ترین الفبای ترکی را تعیین کرد و تکامل تدریجی آن را دنبال نمود.
خود تومسن و ترک شناس دیگر آلمانی الاصل روس رادلف،اولین مترجمان این کتیبه ها بودند. گرچه به ترجمه های آن ها نیز انتقاداتی وارد است.
بارتولد ترک شناس معروف روس دربارهٔ این الفبای اورخونی مینویسد: دقیقترین تحقیقی که دربارهٔ اصل و منشا خط کتیبه های اورخون و ینی سئی انجام شده است کار دونر دانشمند فنلاندی است. وی شباهتهای بسیاری میان خط این کتیبه ها و خط سکه های اشکانیان که در قرن سوم پیش از میلاد تا قرن سوم بعد از میلاد بر ایران فرمان میرانده اند یافته است. ر. گوتی یو، ایرانشناس بر آن بود که این احتمال وجود دارد که الفبای کتیبه های اورخون و ینی سئی از الفبای سغدی مشتق شده باشند،اما معتقد بود الفبای این کتیبه ها را باید باید اشکال حروف الفبایی قدیمی تر از الفبای سغدی که از قرن اول میلادی بر جای مانده است مرتبط دانست. با وجود این کتیبه های ترکی که تا زمان ما یافت شده است، از قرن هفتم میلادی فراتر نمی رود و تا زمان کشف آثار ترکی قدیمی تر، نمی توان با یقین علمی اصل و منشا قدیمی ترین الفبای ترکی را تعیین کرد و تکامل تدریجی آن را دنبال نمود.
wiki: خط اورخون