خصولتی

خصولتی که از ترکیب دو کلمه «خصوصی» و «دولتی» به وجود آمده پس از شروع روند خصوصی سازی در ایران وارد ادبیات رسانه ها شده است؛ البته این واژه، بیشتر میان منتقدان دولت ها استفاده می شود. خصولتی به معنی تسلط دولت یا سازمان های وابسته به دولت، یا نهادهای حکومتی بر شرکت ها، کارخانه ها و در کل بنگاه های بزرگ اقتصادی است که خصوصی سازی شده اند.
همچنین خصولتی به افرادی گفته می شود که برای ادامه فعالیت های بخش خصوصی سنگ اندازی می کنند. در رابطه با دولت ها نیز خصولتی یعنی دولتی هایی که با سوء استفاده از قانون تجارت ایران شرکت هایی راه می اندازند و به بخش خصوصی اجازه فعالیت نمی دهند. این شرکت ها ازنظر قانونی خصوصی به شمار می آیند اما در واقع زیر نظارت دولت هستند.
در ادبیات اقتصادی، به شرکت هایی خصولتی گفته می شود که با وجود قرار نداشتن در فهرست شرکت های دولتی، به علت این که تعدادی از سهام آن ها در اختیار نهادهایی است که زیر نظر دولت یا سایر نهادهای حکومتی هستند، در حقیقت در زمره شرکت هایی غیر خصوصی قرار می گیرند.
به زبان ساده، در ایران ارگان هایی وجود دارند که وابسته به حکومت، یا دولت هستند. گاهی این وابستگی مانند صندوق های بازنشستگی، شفاف است. گاهی نیز مانند آستان قدس رضوی، ستاد اجرایی فرمان امام، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیروی انتظامی، بنیاد شهید و امور ایثارگران، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، کمیته امداد امام خمینی، و سازمان اوقاف و امور خیریه غیر شفاف است. این ارگان ها تحت عنوان خیریه یا نهادهای انقلابی از بودجه و امکانات دولتی و به گفته منتقدان، رانتهای اقتصادی و اطلاعاتی استفاده می کنند. اما مانند دیگر نهادها، سازمان ها یا شرکت ها مالیات نمی دهند و گردش مالی آن ها مشخص نیست. این ارگان ها، به دلیل وابستگی های پنهان و آشکارشان، می توانند «قدرت های فراقانونی» داشته باشند و با استفاده از منابع مالی خود و آن طور که حسن روحانی رئیس جمهور ایران می گوید: با رانت، بر شرکت های دولتی که برای خصوصی سازی به فروش گذاشته می شوند، مسلط شوند.