باستان شناسی نجات

باستان شناسی نجات به برنامه های کاوش باستان شناسی دولتی گفته می شود که پیش از آغاز پروژه های ساخت وساز در منطقه ای به منظور بازیابی و نجات اشیای باستانی پیش از دفن آن ها در زیر پروژه عمرانی انجام می شود.به باستان شناسی نجات، باستان شناسی پیمان نامه ای هم گفته می شود. باستان شناسی نجات یا پیمان نامه ای به صورت برنامه های قراردادی است که زیر نظر یا با حمایت دولت و نهادهای قانونی دیگر در هنگام عملیات عمرانی، مانند ساختن بزرگراه ها و سدها و گسترش فضاهای شهری، انجام می شود. نام های دیگری که به این نوع از باستان شناسی داده شده عبارتند از باستان شناسی پیشگیرانه، باستان شناسی توافقی، و باستان شناسی تجاری.
زارع، شهرام: باستان شناسی ایران و چالش های پیش رو (به بهانه برپایی نخستین مجمع بین المللی پیوندهای فرهنگی کهن در ایران و آسیایی غربی). در مجله: باستان پژوهی. پاییز ۱۳۸۲ - شماره ۱۱. (از صفحه ۶ تا ۱۰).
گاه پیش آمده که باستان شناسان پس از آگاهی از خطر وقوع جنگ در منطقه ای برنامه کاوش سریع در آن منطقه را به اجرا گذاشته اند که این حالت نیز از موارد باستان شناسی نجات است. از تفاوت های باستان شناسی نجات با باستان شناسی معمولی یکی همین سرعت بیشتر کار کاوش در باستان شناسی نجات است.