کلمه جو
صفحه اصلی

ربیع الابرار و نصوص الاخیار

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] ربیع الأبرار و نصوص الأخیار (کتاب). ربیع الابرار و نصوص الاخیار ربیع الابرار از جمله آثار مهمی است که به شعر و تاریخ و ادب و همه اقسام علوم متداول پرداخته است. این کتاب نوشته جار الله زمخشری و به زبان عربی می باشد.
مؤلف کتاب محمود بن عمر بن محمد بن احمد الخوارزمی الزمخشری (۴۶۷- ۵۳۸ ق)است؛ وی در زمخشر از ] خوارزم در عهد سلطان ابو الفتح ملکشاه به دنیا آمد. او در دوران ضعف و نابودی خلافت عباسی می زیست و با خلفایی چون المقتدی بالله ، المستظهر بالله ، المسترشد بالله ، الراشد بالله و المقتفی بالله هم عصر بود. جامعه ای که زمخشری در آن زندگی می کرد جامعه ای اسلامی بود اما با این همه از وجود اقلیت های غیر اسلامی که دارای فرهنگ هایی ویژه و روحیاتی مخصوص به خود بودند، خالی نبود. وجود این اقلیت ها و نیز آثاری که نهضت ترجمه از خود به جای گذاشته بود در دراز مدت باعث بروز فتنه ها و محنت هایی برای جامعه اسلامی آن روز شد که اضطراب و ناامنی اجتماعی را به دنبال داشت. اما در همین بحبوحه زمخشری با حمایت و پشتیبانی برخی از ملوک و امرا و وزراء دست به تاسیس مدارس، کتابخانه ها و تشکیل حلقات درس و بحث و مناظره در مساجد زد و در همین عصر بود که دانشمندان و ادیبانی بلند مرتبه که هر یک به نوبه خود در علوم مختلف عقلی و نقلی دارای مقام بودند، ظهور و بروز یافتند. زمخشری ادبیات را در نزد منصور ابی نصر آموخت و در نزد ابو نصر اصفهانی و ابو منصور حارثی و علی بن مظفر نیشابوری هم درس خواند. یک پای او را در اثر سرمازدگی بریده بودند در نتیجه با عصا راه می رفت. بارها به بغداد و خراسان سفر کرد و چون به شهری می رفت اهل آن شهر پیرامونش را می گرفتند و از او دانش می آموختند. با هر کس که مناظره می کرد به علم و درایت او گواهی می دادند. وی در علومی چون تفسیر ، حدیث ، نحو ، لغت و ادبیات صاحب نظر و دارای تالیفات گرانبهایی است. به پیروی از استادش ابو نصر اصفهانی به معتزله گرایش یافت و در اثر نبوغ و استعدادش از مدافعان و نظریه پردازان بزرگ این مذهب شد. به رغم فشارهای وارده مذهب خود را آشکار می کرد و به هنگام معرفی خود پسوند «معتزلی» را می افزود. مهمترین اثر وی تفسیر او بر قرآن کریم است. از دیگر آثار او می توان از: اساس البلاغة ، الامالی فی کل فن ، الانموذج ، دیوان التمثیل ، ربیع الابرار و نصوص الاخبار، سوائر الامثال ، الفائق و رؤس المسائل نام برد.


کلمات دیگر: