زهد منفی

[ویکی فقه] کلمه زهد را در قرآن کریم به مفهومی که می‏گوئیم که انسان باید زاهد باشد، نداریم؛ ولی این کلمه مسلما در سنت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم و اخبار و احادیث ائمه معصومین علیهم السلام آمده است. در خود کلمه زهد و در مفهوم و معنی آن هیچ نمی‏شود شک‏ کرد که در قرآن آمده است و مخصوصا در کلمات امام علی علیه السلام زیاد است.
در میان ما کلمه زهد خیلی رایج است ولی ما اگر زاهد را آنطوری که در اخبار و سنت معرفی کرده اند بخواهیم جستجو کنیم، می‏بینیم آن زاهد غیر از زاهدی است که ما امروز در جامعه می‏شناسیم. لقب زاهد را هم که می‏بینیم به خیلی از افراد می‏دهند و می‏گویند فلان کس آدم‏ بسیار زاهدی است وقتی که می‏رویم سراغ زهد این آدم (البته اینجور آدم ها خوبی‏ هائی هم دارند) می‏بینیم زهد این آدم فقط جنبه منفی دارد و بس؛ یعنی آدمی است که در زندگی به کم قناعت می‏کند. فکر می کنیم که هر کسی که در زندگی به کم قناعت کند، زاهد است، ولی اینجور نیست. زاهد به کم قناعت می‏کند ولی هر کم قناعتی زاهد نیست. جزء شرایط زاهد یکی همین است که در زندگی شخصی و فردی خودش طوری باشد که به کم بتواند قناعت کند و این فلسفه بسیار بسیار بزرگی دارد اما نه‏ هر کس که به کم قناعت کرد، او زاهد است.
مال و ثروت
زهد مربوط به مال و ثروت دنیا و حتی مربوط به مقامات‏ دنیوی است. اگر بپرسند که در اسلام مال و ثروت دنیا خوب است یا بد، جواب این است که مال و ثروت دنیا برای چه هدفی؟ ثروت خودش قدرت‏ است، پست و مقام هم قدرت است، این قدرت را شما برای چه هدف و منظوری می‏خواهید؟ یک وقت جنابعالی آدمی هستید بنده و اسیر شهوات‏ خودتان، می‏خواهید به وسیله این مال و ثروت که قدرت است، هوس های فردی‏ و شخصی خودتان را اشباع کنید، اگر شما بنده هوای نفس باشید، هر چه را در راه هوای نفس مصرف کنید، خواه مال و ثروت باشد، خواه جاه و مقام‏ و خواه علم و یا عبادت و دین باشد، هر چیزی که در خدمت هوی و هوس‏ قرار بگیرد، بد می‏شود.
داشتن هدف الهی
اگر اول خودتان را اصلاح کردید، اگر هوی پرست نبودید و خودی را از خودتان دور کردید، اگر کسی بودید که در اجتماع هدف داشتید، هدف اجتماعی، خدایی‏ و الهی داشتید، آن وقت مال و ثروت را که قدرت است در طریق هدف‏ مقدس خودتان بکار بردید، این عبادت است. جاه و مقام را هم شما اگر برای هدف های معنوی خودتان بخواهید، عبادت است.