[ویکی فقه] بُرْنُس (یا بورنُس/ بُرنوس)، بالاپوش بلند دارای کلاه منگوله دار است.
بنا بر
استنباط دزی از شرح دیوان متنبّی، بُرنس از قدیم معرّف نوعی شبکلاه یا عرقچین بوده است. در حدیثی که
بخاری از
پیامبر صلّی اللّه علیه وآله و سلّم نقل کرده، «برانس» ـ به صیغه جمع ـ در شمار پوششهای ممنوع برای مُحرِم ذکر شده است. بر پایه برخی قراین می توان
حدس زد که مقصود از برنس در این
حدیث نیز، کلاه یا شبکلاه بوده است، گو این که بعدها فقط کلاه دوخته شده به جامه و سپس، روپوش بلند کلاه دار را بُرنس نامیده اند.
پوشیدن برنس در کشورها
برنس پوشاک بیرونی (روپوش) مردان در ایران، مراکش، الجزایر،
تونس و مصر بوده است. از
وجود این کلمه در بیتی از دیوان خاقانی می توان دانست که دست کم در سده ششم، برنس نیز مانند زنّار از جامه های خاص مسیحیان به شمار می آمده، و فرهنگهای
برهان قاطع و آنندراج این مطلب را تأیید می کند.
برنس در
عربستان صدر اسلام
برنس در عربستان صدر اسلام به معنی کلاه به کار می رفته است و بربرهای مراکش نیز هنگام
فتح سرزمینشان به دست مسلمانان، پوششهای کلاه دار بر تن داشتند . در سده هشتم،
ابن خلدون را در مصر به سبب پوشیدنِ برنس «مغربی» می خواندند. در مراکش به برنس زُلحَم می گویند. زلحم که از پشم دولا بافته می شود، سنگین و جلو سینه آن بسته و قسمت پایین آن باز است، ازین رو برای
اسب سواری مناسب است. احتمال دارد که این لباس در اصل رومی بوده و سپس به بربرها رسیده باشد . امروزه روی لباس عربی نیز برنس می پوشند. در ۱۲۹۲/۱۸۷۵ برنس از صادرات مراکش به الجزایر بوده است . در تمسِّم نوعی برنس موّاج از پشم شتر و موی بز می بافتند که آستر آن شبیه پوست برّه های قراگل (مجعد) بود. در زمستان رویه پشمی را به سوی داخل و در تابستان یا هنگام بارش آن را به طرف بیرون می انداختند، زیرا باران از روی آن می گذشت و در آن نفوذ نمی کرد. ترکها در الجزایر «بورنس باشلق دار» بر شانه های خود داشتند.
رنگهای مختلف برنس
...