احسان هوشمند (زاده ۱۳۴۷ در بیجار گروس، کردستان)، ایرانشناس، کردشناس، جامعه شناس و پژوهشگر مطالعات قومی Ethnic Studies در ایران معاصر ،روزنامه نگار اصلاح طلب و فعال ملی و مذهبی است. از احسان هوشمند آثار متعددی تاکنون در قالب کتاب، مقالات پژوهشی یا مصاحبه و یادداشت در ایران منتشر شده است. برخی از مقالات و مصاحبه ها با او به زبان های ترکی استانبولی، کردی سورانی، عربی و انگلیسی و ارمنی و اوستیایی (آلانی) ترجمه شده است. وی علاوه بر کارنامه علمی و مطبوعاتی، به فعالیت های سیاسی و حقوق بشری نیز می پردازد.
ریشه های توسعه نیافتگی و آموزش و پرورش ایران
آیا پرونده سازی علیه دگراندیشان زمینه ساز مردم سالاری و رواداری است؟
نگاهی دیگر به روند توسعه در حوزه های کردنشین غرب ایران
توسعه سیستان و بلوچستان و چالش های پیش رو
مروری بر فعالیت های هیئت حل مسئله کردستان
خشک شدن دریاچه ارومیه و سوءتدبیرها
از احسان هوشمند در خصوص مسایل قومی در ایران معاصر آثار فراوانی به چاپ رسیده است. از نظر وی مردم و اقوام ایرانی دارای ریشه های مشترک تباری و زبانی و فرهنگی و سابقه تمدنی هستند که باعث پیوندهای عمیق آحاد این ملت با یکدیگر شده است. وی معتقد است که همهٔ ایرانیان از جمله اقوام ایرانی در تکوین و استمرار تمدن ایرانی در سده های گذشته سهمی بر عهده داشته اند لذا تمدن ایرانی میراث فرهنگی و تاریخی همه ایرانیان به شمار می رود. هوشمند با این جهان بینی در آثار خود به دنبال دلایل سیاسی شدن مفهوم هویت نزد گروهی از فعالان سیاسی حوزه های قومی و احزاب و جریان های قوم گرا در ایران معاصر است.
پژوهش اصلی احسان هوشمند معطوف به حوزه های کُردی و کردستان است. علاوه بر این، وی در خصوص آسیب شناسی اجتماعی آثاری منتشر کرده است. وی در بخش دیگری از نوشته هایش به مسایل سیاسی و اجتماعی اهل سنت ایران، آذربایجان، سیستان و بلوچستان توجه داشته است. هوشمند همچنین مقالات و چاپی های مهمی دربارهٔ قفقاز، تحولات سیاسی –قومی در عراق، سوریه و ترکیه دارد.
احسان هوشمند ضمن برشمردن عناصر ایرانی زبان و فرهنگ مردم کردستان، کُردها به جای کُرد مطرح می کند. در این طرح وی مدعی است تنوع زبانی، مذهبی و فرهنگی در میان کرُدان موجب می شود تا نتوان از هویت یکپارچه و واحدکُردی سخن گفت. بر این اساس از منظری جامعه شناختی مناسب تر آن است تا از مفهوم کردها سخن گفت. همچنین وی با هدف بررسی جامعه شناختی، تاریخی و تطبیقی تحولات سیاسی در مناطق کردنشین ایران و عراق و ترکیه و سوریه آثار متعددی را تاکنون منتشر کرده است. برخی از نوشته های وی از نظر نوع نگاه و نیز اسناد و داده های تولید شده دارای ویژگی های منحصر به فرد و بدیع در متون علمی و تاریخی این حوزه است. این نوع نگاه موجب اظهارنظرهای گوناگونی شده است. در پاره ای از آن ها از اهمیت و تازگی وی و تحقیقاتش سخن رفته است. در مقابل عده ای دیگر او را متهم و حتی تهدید کرده اند. فارغ از نوع مخالفتها با وی، نوشته های وی موجب تعدیل مواضع مخالفان و موافقان بحث و لزوم توجه به دیدگاه های توسعه ای در کردستان شده است. البته بسیاری از تحلیل های وی که در سال های گذشته دربارهٔ توسعه در کردستان یا دیگر مناطق ایران چاپ شده است بدلایل عدم مدیریت درست یا مخالفتهای سیاسی تاکنون مغفول مانده است.
ریشه های توسعه نیافتگی و آموزش و پرورش ایران
آیا پرونده سازی علیه دگراندیشان زمینه ساز مردم سالاری و رواداری است؟
نگاهی دیگر به روند توسعه در حوزه های کردنشین غرب ایران
توسعه سیستان و بلوچستان و چالش های پیش رو
مروری بر فعالیت های هیئت حل مسئله کردستان
خشک شدن دریاچه ارومیه و سوءتدبیرها
از احسان هوشمند در خصوص مسایل قومی در ایران معاصر آثار فراوانی به چاپ رسیده است. از نظر وی مردم و اقوام ایرانی دارای ریشه های مشترک تباری و زبانی و فرهنگی و سابقه تمدنی هستند که باعث پیوندهای عمیق آحاد این ملت با یکدیگر شده است. وی معتقد است که همهٔ ایرانیان از جمله اقوام ایرانی در تکوین و استمرار تمدن ایرانی در سده های گذشته سهمی بر عهده داشته اند لذا تمدن ایرانی میراث فرهنگی و تاریخی همه ایرانیان به شمار می رود. هوشمند با این جهان بینی در آثار خود به دنبال دلایل سیاسی شدن مفهوم هویت نزد گروهی از فعالان سیاسی حوزه های قومی و احزاب و جریان های قوم گرا در ایران معاصر است.
پژوهش اصلی احسان هوشمند معطوف به حوزه های کُردی و کردستان است. علاوه بر این، وی در خصوص آسیب شناسی اجتماعی آثاری منتشر کرده است. وی در بخش دیگری از نوشته هایش به مسایل سیاسی و اجتماعی اهل سنت ایران، آذربایجان، سیستان و بلوچستان توجه داشته است. هوشمند همچنین مقالات و چاپی های مهمی دربارهٔ قفقاز، تحولات سیاسی –قومی در عراق، سوریه و ترکیه دارد.
احسان هوشمند ضمن برشمردن عناصر ایرانی زبان و فرهنگ مردم کردستان، کُردها به جای کُرد مطرح می کند. در این طرح وی مدعی است تنوع زبانی، مذهبی و فرهنگی در میان کرُدان موجب می شود تا نتوان از هویت یکپارچه و واحدکُردی سخن گفت. بر این اساس از منظری جامعه شناختی مناسب تر آن است تا از مفهوم کردها سخن گفت. همچنین وی با هدف بررسی جامعه شناختی، تاریخی و تطبیقی تحولات سیاسی در مناطق کردنشین ایران و عراق و ترکیه و سوریه آثار متعددی را تاکنون منتشر کرده است. برخی از نوشته های وی از نظر نوع نگاه و نیز اسناد و داده های تولید شده دارای ویژگی های منحصر به فرد و بدیع در متون علمی و تاریخی این حوزه است. این نوع نگاه موجب اظهارنظرهای گوناگونی شده است. در پاره ای از آن ها از اهمیت و تازگی وی و تحقیقاتش سخن رفته است. در مقابل عده ای دیگر او را متهم و حتی تهدید کرده اند. فارغ از نوع مخالفتها با وی، نوشته های وی موجب تعدیل مواضع مخالفان و موافقان بحث و لزوم توجه به دیدگاه های توسعه ای در کردستان شده است. البته بسیاری از تحلیل های وی که در سال های گذشته دربارهٔ توسعه در کردستان یا دیگر مناطق ایران چاپ شده است بدلایل عدم مدیریت درست یا مخالفتهای سیاسی تاکنون مغفول مانده است.
wiki: احسان هوشمند