کلمه جو
صفحه اصلی

اتش سوزی سینما رکس ابادان

دانشنامه عمومی

آتش سوزی سینما رکس آبادان. سینما رکس آبادان در شب هنگام ۲۸ مرداد ۱۳۵۷ و در حین نمایش فیلم گوزن ها دچار آتش سوزی گردید و چند صد نفر به همین دلیل کشته شدند. تحقیقات حاکی از عمدی بودن حریق بود. همزمانی این رویداد با اعتراضات و آشوبهای انقلاب ۱۳۵۷ و طولانی شدن رسیدگی به آن در سالهای پس از انقلاب، گمانه های مختلفی را پیرامون عاملان این حادثه ایجاد کرد.
فرج الله سلحشور در سخنانی گفت «قبل از انقلاب اسلامی ماهیت سینما برای مردم روشن بود و … من جزء کسانی بودم که قبل از انقلاب سینما آتش زدم و متأسفانه بعد از انقلاب برای همان سینماها موزه درست شد و هنوز هم از آنها حمایت می شود.»
هنری پرکت، افسر مسئول امور سیاسی و نظامی سفارت آمریکا در تهران در سال های ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۶ و مسئول میز ایران در وزارت امور خارجهٔ ایالات متحده در سال های پرالتهاب ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۱ ضمن گفتگویی تفصیلی با چارلز استوارت کندی گفت: «متعاقباً اواخر ماه اوت، شاید بیست و پنجم، توی تالار سینمایی در بندرعباس آتش سوزی شد و فکر کنم ۷۰۰ نفر کشته شدند چون درها قفل شده بودند. فاجعهٔ هولناکی بود. آدم های شاه تقصیر را انداختند به گردن روحانیون. در جریان راهپیمایی های ماه قبلش، روحانی ها اغلب به تالارهای سینما حمله کرده بودند که فیلم های غربی گناه آلود نشان می دهند. این بود که ساواک در جامعه جو انداخت که این قضیه هم کار روحانی ها است. در ایران هیچ کس این ادعا را باور نکرد. همه اعتقاد داشتند حکومت این کار را کرده و تقصیرش را انداخته به گردن روحانی ها. همین سطح بی اعتمادی مردم به حکومت را نشان می داد. هیچ کس در هیچ زمینه ای حرف حکومت را باور نمی کرد. ما در آن برهه گزارش خیلی کوتاهی ــ در حد چند جمله ــ از سی آی ای گرفتیم که از قول یکی از رابط های سی آی ای در ساواک می گفت ساواک مقصر است. کی می داند این ادعا درست بود یا نه؟».
در آتش سوزی سینما رکس آبادان، انقلابیون، ساواک را متهم کردند و سید روح الله خمینی واقعه سینما رکس را «شاهکار بزرگ شاه برای بدنام کردن انقلاب» خواند. پس از پیروزی انقلاب، شواهدی از سوی حسین تکبعلی زاده، متهم ردیف اول واقعه ارائه شد که نشان می داد، آتش سوزی سینما رکس کار رژیم پهلوی و ساواک نبوده است، بلکه توسط انقلابیون برای شعله ور کردن آتش انقلاب در آبادان برنامه ریزی و اجرا شد.
یکی از مهمترین حوادث سال ۵۷ که باعث خشمگین کردن مردم و سرعت بخشیدن به انقلاب ۵۷ شد، فاجعه به آتش کشیدن سینما رکس آبادان بود. علت خشمگینی مردم، نسبت دادن این فاجعه به عوامل حکومت پهلوی بود. در حدود ساعت ۲۱:۴۵ شب بیست و هشتم مرداد طبق آمار دقیق ۶۳۰نفر از کسانی که به تماشای فیلم گوزن ها در آخرین سانس به سینما رفته بودند در آتش سوختند. تعداد کشته شدگان بعداً به بیش از ۶۷۷ نفر افزایش یافت.
سینما در زمانی دچار آتش سوزی شد که در حال نمایش فیلم گوزنها، ساخته مسعود کیمیایی بود. این فیلم به گونه ای اشاره کوتاه و گذرایی داشت به روزهای فرار و مرگ یک مبارز مسلح علیه حکومت پهلوی و بسیاری بر این عقیده بودند که فیلم به بخش کوچکی از واقعه سیاهکل پرداخته است. همین امر موجب برخی گمانه زنی ها مبنی بر دخالت ساواک در این آتش سوزی گردید.

نقل قول ها

آتش سوزی سینما رکس آبادان. آتش سوزی سینما رکس آبادان در شب هنگام ۲۸ مرداد ۱۳۵۷ و در حین نمایش فیلم گوزن ها دچار آتش سوزی گردید و قریب به اتفاق حاضران در سینما زنده در آتش سوختند.
• «مقصر واقعی به عراق گریخت و در آنجا دستگیر شد. اعترافات او ثبت شد؛ ولی قضاتی که مرعوب شده و یا جبون بودند بر این قضیه سرپوش گذاشتند.» -> محمدرضا پهلوی
• «بازجویی از آشور و فشار به او برای اعترافات ساختگی نشان می داد ساواک در این واقعه دست دارد... اینکه کدام سینما و فیلم انتخاب شود که جمعیت زیادی داشته باشد، کجا مواد آتش زا بریزند که مردم کشته شوند از قبل برنامه ریزی شده بود. -> سید حسین موسوی تبریزی
• «تو میدونی این کتاب چیه؟ یه نگا به خودت کردی؟ بابا دورو برتو یه نگاهی بکن... بخدا تو از همهٔ ما آدم تر بودی نگات ارزش داشت بگو اسم اونی که تورو عملی کرده چیه؟ شیش دفه واسه خودت بگو، تو دلت بگو ببین دلت نمی خواد خونشو بریزی؟ تو میری به اون کسی که بدبختت کرده التماس می کنی گریه می کنی که بیشتر بدبختت کنه... د کجاس اون چاقوی دسته سفید خوش دست کار زنجونت؟• رفیق قدیمیا سال به سال میان بغلت عکس یادگاری میندازن و یا علی مدد تا سال دیگه٬ غمشون نیس که چی می کشی و بچه هات چی سرشون میاد٬ معرفتت رو شکر.•


کلمات دیگر: