غزلیات سعدی مجموعهٔ شعرهایی ست که سعدی در قالب غزل سروده و تاکنون چندین تصحیح از آن ها به وسیلهٔ استادان زبان و ادب فارسی منتشر شده است. سعدی حدود ۷۰۰ غزل دارد. سعدی در سرایش غزلیات، به زبان سنایی و انوری توجه ویژه داشته است. بسیاری از صاحبنظران بر این عقیده اند که غزل در اشعار سعدی و حافظ به اوج رسیده است.علی دشتی وجه تمایز سعدی از دیگر غزلسرایان را در طنین و ترنمی می داند که در اشعار و به خصوص غزلیات وی وجود دارد. به تعبیر وی، «موزونی و خوش آهنگی» کلام در غزلیات سعدی به سادگی قابل توصیف نیست و آن را به یک منحنی یا دایره تشبیه می کند که در آن پیوستگی واژگان با هیچ زاویه ای شکست برنمی دارد.
محور بیشتر غزل های سعدی، عشق است. سعدی از معدود شاعرانی است که غزل های عاشقانه اش از ابتدا تا انتها عاشقانه باقی می ماند. غزل های عاشقانهٔ سعدی، به سادگی، خلوص و زمینی بودن شهره اند. سعدی همچنین در سرایش غزلیات خود، به وزن های دوری (اوزان طرب انگیز مانند فَعَلاتُ فاعِلاتُن فَعَلاتُ فاعِلاتُن یا مُفتَعِلُن مَفاعِلُن مُفتَعِلُن مَفاعِلُن) توجه ویژه ای نشان داده است. علاوه بر غزل های عاشقانه، سعدی غزل های عارفانه و غزل های پندآموز نیز سروده است. فروغی در تدوین کلیات سعدی، غزل های پندآموز و عارفانه را از بقیه غزل ها جدا کرده و در فصلی مجزا با عنوان مواعظ آورده است.رشید یاسمی، زبان شناس، بر این عقیده است که همه غزل های سعدی عارفانه است و تصویر عشق زمینی در اشعار سعدی، وسیله ای برای رساندن مفهوم عشق حقیقی اهل تصوف است. اما بسیاری دیگر از صاحبنظران از جمله محمدعلی فروغی، همایون کاتوزیان و ضیاء موحد این نظر را رد می کنند. حدود ده درصد از غزل های سعدی، عرفانی یا شبه عرفانی است. اما حتی در این اشعار نیز شور و شعف عارفانه، چنان که در غزلیات مولوی هست، وجود ندارد. سیدعلی قاضی طباطبایی، عارف شیعه قرن سیزدهم و چهاردهم، سعدی را اگرچه فردی حکیم و دانشمند می دانست، اما معتقد بود که «در اشعار او بویی از عرفان به مشام نمی رسد.» وی تنها از غزلی با مطلع «به جهان خرم از آنم که جهان خرم ازوست» به عنوان غزلی «آبدار و شیرین» یاد کرده است.
غزلیات سعدی در چهار کتابِ طیبات، بدایع، خواتیم و غزلیات قدیم گردآوری شده است. غزلیات قدیم را سعدی در دوره جوانی سروده و سرشار از شور و شعف است. خواتیم مربوط به در دوران کهنسالی سعدی و دربرگیرنده زهد و عرفان و اخلاقیات است. بدایع و طیبات، مربوط به دوران میانسالی و پختگی سعدی اند؛ هم شور و شعف جوانی و هم زهد و عرفان را در بر می گیرند. طیبات و بدایع به لحاظ هنری نیز به دو بخش دیگر برتری دارد.
«غزلیات سعدی» تصحیح محمدعلی فروغی
محور بیشتر غزل های سعدی، عشق است. سعدی از معدود شاعرانی است که غزل های عاشقانه اش از ابتدا تا انتها عاشقانه باقی می ماند. غزل های عاشقانهٔ سعدی، به سادگی، خلوص و زمینی بودن شهره اند. سعدی همچنین در سرایش غزلیات خود، به وزن های دوری (اوزان طرب انگیز مانند فَعَلاتُ فاعِلاتُن فَعَلاتُ فاعِلاتُن یا مُفتَعِلُن مَفاعِلُن مُفتَعِلُن مَفاعِلُن) توجه ویژه ای نشان داده است. علاوه بر غزل های عاشقانه، سعدی غزل های عارفانه و غزل های پندآموز نیز سروده است. فروغی در تدوین کلیات سعدی، غزل های پندآموز و عارفانه را از بقیه غزل ها جدا کرده و در فصلی مجزا با عنوان مواعظ آورده است.رشید یاسمی، زبان شناس، بر این عقیده است که همه غزل های سعدی عارفانه است و تصویر عشق زمینی در اشعار سعدی، وسیله ای برای رساندن مفهوم عشق حقیقی اهل تصوف است. اما بسیاری دیگر از صاحبنظران از جمله محمدعلی فروغی، همایون کاتوزیان و ضیاء موحد این نظر را رد می کنند. حدود ده درصد از غزل های سعدی، عرفانی یا شبه عرفانی است. اما حتی در این اشعار نیز شور و شعف عارفانه، چنان که در غزلیات مولوی هست، وجود ندارد. سیدعلی قاضی طباطبایی، عارف شیعه قرن سیزدهم و چهاردهم، سعدی را اگرچه فردی حکیم و دانشمند می دانست، اما معتقد بود که «در اشعار او بویی از عرفان به مشام نمی رسد.» وی تنها از غزلی با مطلع «به جهان خرم از آنم که جهان خرم ازوست» به عنوان غزلی «آبدار و شیرین» یاد کرده است.
غزلیات سعدی در چهار کتابِ طیبات، بدایع، خواتیم و غزلیات قدیم گردآوری شده است. غزلیات قدیم را سعدی در دوره جوانی سروده و سرشار از شور و شعف است. خواتیم مربوط به در دوران کهنسالی سعدی و دربرگیرنده زهد و عرفان و اخلاقیات است. بدایع و طیبات، مربوط به دوران میانسالی و پختگی سعدی اند؛ هم شور و شعف جوانی و هم زهد و عرفان را در بر می گیرند. طیبات و بدایع به لحاظ هنری نیز به دو بخش دیگر برتری دارد.
«غزلیات سعدی» تصحیح محمدعلی فروغی
wiki: غزلیات سعدی