اتابک مظفرالدین ابوبکر بن سعد بن زنگی یا سعد بن زنگی (۶۲۳–۵۹۹ هجری قمری - ۱۲۲۵–۱۲۰۲ میلادی) پنجمین اتابک از اتابکان سلغوری فارسی (۱۲۴۸–۱۱۸۶ میلادی) (۶۶۳–۵۴۳ هجری قمری)است. وی در ظاهر خود را پیوسته بدربار خوارزمشاهیان می دانست، ولی در باطن با نیرویی که فراهم کرده بود، و دلیری فطری که داشت، دم از استقلال می زد. به روز پادشاهی سعد بن زنگی همهٔ ایالات فارس و نیز بخش هایی از کرمان و سیرجان باجگذار این سلسله شده بودند.
ابوبکر بن سعد زنگی
ابن اثیر مورخ او را به اشتباه سعد بن تکلمه خوانده است، اوایل مدت امارت خود را صرف کشمکش با شبانکارگان بر سر کرمان کرد و سرانجام آنجا را در ۶۰۲ هجری به قلمرو خویش الحاق نمود. قسمت دیگر از ایام فرمانروایی او در کشمکش با اتابکان آذربایجان و سپس با محمد خوارزمشاه صرف شد که توسعه طلبی های او را در ولایات جبال و عراق و کرمان تهدیدی برای امنیت مرزهای خود تلقی می کردند. در جنگی که در سال ۶۱۴ هجری در حدود ری با محمد خوارزمشاه کرد شکست خورد و به اسارت سلطان افتاد اما سلطان او را نکشت و عفوش کرد و عهدی با او بست که بر وفق آن از جمله چند قلعه را در حوالی استخر به خوارزمشاه واگذارد هر سال بخشی از عوایدات ملک فارس را به عنوان خراج برای وی بفرستد و دخترش ملکه خاتون (اتابکان) را هم به ازدواج جلال الدین خوارزمشاه پسر سلطان درآورد. اما اتابک در بازگشت به شیراز با مخالفت و عصیان پسرش ابوبکر بن سعد مواجه شد که با این عهد موافق نبود و در مدت اسارت پدر به جای او به امارت نشسته بود. جنگ خونینی بین پدر و پسر درگرفت و عاقبت اتابک سعد غلبه یافت و پسر را به بند کرد و به قلعه سپید در کوه گیلویه فرستاد و خود نسبت به خوارزمشاه همچنان اظهار متابعت نمود و بر عهدی که کرده بودند، باقی ماند. سال ها بعد، پس از حمله مغول ابوبکر بن سعد به پایمردی و وساطت جلال الدین خوارزمشاه از زندان پدر آزاد شد.
ابوبکر بن سعد زنگی
ابن اثیر مورخ او را به اشتباه سعد بن تکلمه خوانده است، اوایل مدت امارت خود را صرف کشمکش با شبانکارگان بر سر کرمان کرد و سرانجام آنجا را در ۶۰۲ هجری به قلمرو خویش الحاق نمود. قسمت دیگر از ایام فرمانروایی او در کشمکش با اتابکان آذربایجان و سپس با محمد خوارزمشاه صرف شد که توسعه طلبی های او را در ولایات جبال و عراق و کرمان تهدیدی برای امنیت مرزهای خود تلقی می کردند. در جنگی که در سال ۶۱۴ هجری در حدود ری با محمد خوارزمشاه کرد شکست خورد و به اسارت سلطان افتاد اما سلطان او را نکشت و عفوش کرد و عهدی با او بست که بر وفق آن از جمله چند قلعه را در حوالی استخر به خوارزمشاه واگذارد هر سال بخشی از عوایدات ملک فارس را به عنوان خراج برای وی بفرستد و دخترش ملکه خاتون (اتابکان) را هم به ازدواج جلال الدین خوارزمشاه پسر سلطان درآورد. اما اتابک در بازگشت به شیراز با مخالفت و عصیان پسرش ابوبکر بن سعد مواجه شد که با این عهد موافق نبود و در مدت اسارت پدر به جای او به امارت نشسته بود. جنگ خونینی بین پدر و پسر درگرفت و عاقبت اتابک سعد غلبه یافت و پسر را به بند کرد و به قلعه سپید در کوه گیلویه فرستاد و خود نسبت به خوارزمشاه همچنان اظهار متابعت نمود و بر عهدی که کرده بودند، باقی ماند. سال ها بعد، پس از حمله مغول ابوبکر بن سعد به پایمردی و وساطت جلال الدین خوارزمشاه از زندان پدر آزاد شد.
wiki: سعد بن زنگی