سلیمان حییم

سلیمان حَییم (زادهٔ ۱۲۶۶، تهران – درگذشتهٔ ۲۵ بهمن ۱۳۴۸، تهران) فرهنگ نویس، مترجم، نویسنده و شاعر ایرانی بود. به وی لقب «پدر فرهنگ نویسی دوزبانهٔ ایران» را اطلاق کرده اند.
فرهنگ جامع انگلیسی-فارسی (۲ جلد)، ۱۳۰۸ و ۱۳۱۱
فرهنگ جامع فارسی-انگلیسی (۲ جلد)، ۱۳۱۲ و ۱۳۱۴
فرهنگ فرانسه به فارسی، ۱۳۱۶
فرهنگ بزرگ انگلیسی به فارسی دوجلدی، ۱۳۲۰ و ۱۳۲۲ (چاپ جدید ۱۳۷۶ توسط انتشارات فرهنگ معاصر)
فرهنگ یک جلدی فارسی به انگلیسی، ۱۳۳۲ (چاپ جدید ۱۳۷۴ توسط انتشارات فرهنگ معاصر)
فرهنگ کوچک فارسی به انگلیسی، ۱۳۳۳
امثال فارسی به انگلیسی، ۱۳۳۴
فرهنگ کوچک انگلیسی به فارسی، ۱۳۳۵ (ویرایش جدید ۱۳۷۳ توسط انتشارات فرهنگ معاصر)
فرهنگ عبری به فارسی، ج اول، ۱۳۴۰
فرهنگ کوچک فرانسه-فارسی، ۱۳۴۵
فرهنگ فارسی به عبری (منتشرنشده)
سلیمان حَییم در سال ۱۲۶۶ خورشیدی (۱۸۸۷ میلادی) در تهران در یک خانوادهٔ مذهبی یهودی متولد شد. پدرش «حَییم اسحق» و مادرش «خانم»، هر دو از اهالی شیراز بودند. پدر در تهران بزرگ شده و شغلش لحاف دوزی بود. سلیمان خردسال چون سایر همسالان آن زمان خود تحصیلات ابتدایی را در مکتب آموخت. وی پس از تأسیس دبیرستان اتحاد در تهران وارد این دبیرستان شد و تحصیلات خود را ادامه داد و سپس در سال ۱۲۸۵ وارد کالج آمریکایی تهران شد. در آنجا زبان انگلیسی را به خوبی فرا گرفت و پس از پایان تحصیلات در سال ۱۲۹۴ در همین کالج مشغول به تدریس گردید. در آن موقع ریاست کالج آمریکایی (بعداً دبیرستان البرز) به عهده دکتر ساموئل جردن آمریکایی بود.
حییم از آغاز کار تدریس، تألیف فرهنگ کوچک انگلیسی به فارسی را شروع کرد و مدت زیادی را صرف آن کرد. در اینجا بود که حییم مورد تشویق وزیر فرهنگ وقت علی اصغر حکمت قرار گرفت و حتی حکمت ترتیب چاپ فرهنگ را داد ولی با کنار رفتن او، چاپ فرهنگ برای مدتی به تعویق افتاد. از سال ۱۳۰۱ به دنبال ورود مشاوران آمریکایی به ایران و آغاز کار آرتور میلسپو به عنوان مشاور وزارت مالیه، حییم با سمت مترجم در وزارت دارایی مشغول شد. سلیمان حییم در سال ۱۳۰۳ ازدواج نمود و حاصل این ازدواج شش فرزند بود.
در دوران خدمت در وزارت مالیه، حییم در سخت ترین شرایط موفق به تألیف اولین فرهنگ نامه انگلیسی شد که با همت برادران بروخیم (اسحق و یهودا) در سال ۱۳۰۸ خورشیدی منتشر گردید. فرهنگ انگلیسی به فارسی حییم، پس از فرهنگ انگلیسی به فارسی آرتور ولاستون (منتشر شده در ۱۲۶۱) به عنوان بهترین فرهنگ در نوع خود شناخته شد، و استقبال گسترده ای که از آن به عمل آمد، انگیزهٔ حییم برای ادامهٔ کار و تألیف و نشر فرهنگ های جامع تر شد.

سلیمان حَییم (زاده ۱۲۶۶، تهران، ایران - درگذشته ۲۵ بهمن ۱۳۴۸، تهران)، فرهنگ نویس، مترجم، نویسنده و شاعر ایرانی بود.
• «سلیمان حییم که یک تنه فرهنگ فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی را نوشت، البته کار بزرگی کرد. اما این کار بزرگش باعث شد که تعداد مترجمان یک شبه یک به صد شود. قلم به دستانی تصور کردند که ترجمه یعنی لغت به لغت از دیکشنری معنی درآوردن، که خطرناک ترین خطاست در کار ترجمه.»، ۱۳۹۵ -> منوچهر انور
• «هیچ فرهنگ نویسی نیست که در کار نوشتن فرهنگ نگاهی یا نیم نگاهی به حییم نکرده باشد. در میان آدم هایی به سن و سال من هیچ کس نیست که به دورهٔ لیسانس رسیده باشد و از فرهنگ هایی حییم استفاده نکرده باشد. من در دانشسرای عالی بودم و کتابخانه آنجا دو جلد از فرهنگ حییم داشت؛ و این کتاب اینقدر متقاضی داشت که یک کاغذ می چسباندند دم گیشه کتابخانه و بچه ها یکی دو ساعت قبل از آن که کتابخانه کارش را شروع کند می آمدند و نامشان را در آن کاغذ می نوشتند که اولویت با آنها باشد؛ و من خودم وقتی برای ادامه تحصیل به انگلستان رفتم فرهنگ های حییم را با خودم بردم؛ بنابراین من شخصاً وامدار حییم هستم.»، ۱۳۹۳ -> محمدرضا باطنی
• «آقای سلیمان حییم در دوره ای از تاریخ ایران به وجود آمده و زندگی اش را گذرانده که همه چیز در فرهنگ و سرزمین ما در حال تحول و دگرگونی بود… درک این که جامعه به دلیل برخورد با غرب و تمدن غرب، نیاز به واژه ها و مفاهیم و اصطلاحاتی دارد که تا آن زمان مورد نیاز نبوده، آقای سلیمان حییم را به تدوین فرهنگ نامه هایی تشویق می کند که بسیاری از نیازهای آن زمان ایران را برآورده کرده برای کسانی که به این واژه ‎ها و مفاهیم احتیاج داشتند و در عین حال راه را برگشوده برای پژوهشگران و محققانی که درصدد تکمیل این فرهنگ برآمدند.»، ۱۳۹۳ -> حورا یاوری

[ویکی فقه] حییم، سلیمان، مؤلف نخستین لغت نامه های جامع دوزبانه در ایران بود.
حییم، بر وزن حکیم، بدون تشدید خوانده می شود. وی در ۱۳۰۴/ ۱۲۶۶ش در تهران در یک خانواده یهودی شیرازی زاده شد. پدرش، حییم اسحاق، بزرگ شده تهران و لحاف دوز بود.

تحصیلات سلیمان حییم
تحصیلات سلیمان در مکتب خانه آغاز شد و در مدرسه نور (میسنورالله)، متعلق به مبلّغان مسیحی، و پس از آن در دبیرستان اتحاد تهران ادامه یافت که در آن جا فرانسه و عبری خواند. در نوزده سالگی وارد کالج امریکایی تهران (بعداً دبیرستان البرز) شد و پس از پایان تحصیلات در ۱۳۳۳/ ۱۲۹۴ش، در همان جا شروع به تدریس کرد.

پیشینه سلیمان حییم
پس از ورود میلسپو، مستشار مالی امریکایی، و کارشناسان امریکایی به ایران، حییم به عنوان مترجم در وزارت مالیه استخدام شد و در همین دوران، به اقتضای نیاز جامعه، تألیف فرهنگ های دو زبانه خویش را آغاز کرد. وی در اواسط دهه ۱۳۱۰ش به استخدام شرکت نفت ایران و انگلیس درآمد و پس از ریاست دارالترجمه آن جا، به ریاست اداره خرید شرکت نفت برگزیده شد. وی در این سمت، راه را بر سوءاستفاده عدهای از همکاران خود بست و در نتیجه دشمنی آن ها، در اواسط دهه ۱۳۳۰ش استعفا و تقاضای بازنشستگی کرد.

سلیمان حییم و زبان های مسلط به آن
...