قانون در طب

قانون در طب یا به اختصار قانون، یکی از کتاب های ابن سینا در زمینهٔ پزشکی ست که نزدیک به هفتصد سال در مراکز علمی اروپا تدریس می شد و پس از کتاب مقدس دومین کتابی که در اروپا به چاپ رسید، کتاب قانون ابوعلی سینا بود. حتی در دوران کنونی نیز به عنوان بخش مهمی از طب کهن در مهم ترین مراکز و دانشگاه های جهان تدریس می شود. اصل کتاب به زبان عربی نوشته شده است که چند صد سال به عربی تدریس میشد و سر انجام عبدالرحمن شرفکندی (هَه ژار) در دهه های ۱۳۴۰ و ۱۳۶۰ شمسی، آن را به زبان فارسی ترجمه کرده است.
ابوعلی سینا، قانون در طب (کتاب دوم)، ترجمهٔ عبدالرحمان شرفکندی، انتشارات سروش، ۱۳۶۴ ش.
الگود، سیریل، تاریخ پزشکی ایران، ترجمهٔ محسن جاویدان، انتشارات اقبال، ۱۳۵۲ ش.
جشن نامهٔ ابن سینا، انتشارات انجمن آثار ملی، ج ۲، ۱۳۴۴ ش.
دیباجی، سید ابراهیم، ابن سینا به روایت اشکوری و اردکانی، مؤسسهٔ انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۴ ش.
قانون ابن سینا، شارحان و مترجمان آن، سید ظل ّالرحمن، انجمن مفاخر، تهران، ۱۳۸۳ش.
kazeroonnema.ir/fa/vip/txt/108/1108
این کتاب مهم ترین و مفصل ترین کتاب ابن سینا در طب و از اُمّهات کتب طبی در تمدن ایران پس از اسلام و از جمله مهم ترین آثار پزشکان دنیای قدیم است.
در تمدن ایران پس از اسلام، دو کتاب در شمار مهم ترین کتب طبیِ پزشکان مسلمان آورده می شود: کامل الصناعة الطبیه (طبّ مَلِکی) از مجوسی اهوازی و در نهایتْ قانون ابن سینا. از این میان، قانون ابن سینا ازحیث غنای مطالب و حُسن بیان بر دیگر آثار برتری دارد. نظامی عروضی در کتاب چهار مقاله گفته است که اگر بقراط و جالینوس زنده شوند روا بُوَد که پیشِ این کتاب سجده کنند. او به نقل از قدما روایت می کند که «طبیبی مجلد اول از قانون بدانسته باشد و سن او به اربعین کشد، اهل اعتماد بُوَد».
قانون فی الطّبّ در سه مرحله نوشته شده است: نخست در گرگانج در حدود سال ۴۰۳ ق، بخش دوم در ری در حدود ۴۰۵ ق و بخش سوم در همدان و اصفهان بین سال های ۴۰۵ و ۴۱۴ ق.

[ویکی نور] القانون فی الطب از شاه کارهای علم پزشکی است که به قلم شیخ الرئیس، حکیم، ابوعلی سینا، به رشته تحریر درآمده است. این اثر، پس از تألیف، مورد توجه پزشکان و محققان بسیاری قرار گرفت که ترجمه، شرح و تحشیه های گوناگون، مؤید این مدعا است.
ترجمه قانون به زبان های مختلف از جمله کارهایی است که پیرامون این اثر انجام شده است. در این میان چندین ترجمه به زبان فارسی به چشم می خورد؛ از جمله ترجمه هایی که اخیراً از این اثر صورت گرفته است، ترجمه فارسی به قلم آقای علیرضا مسعودی است. وی، در باره انگیزه اش پیرامون ترجمه قانون، چنین می نویسد: از ابتدای آشناییم با طب، به سراغ کتاب قانون شیخ الرئیس، ابوعلی سینا رفتم و ترجمه موجود از آن را برای استفاده تهیه کردم، سپس به دلیل نارسا بودن برخی عبارات، بهتر دیدم که به متن عربی قانون مراجعه نمایم تا شاید از طریق زبان اصلی بهتر بتوانم با موضوع، ارتباط برقرار نموده و به نظریات طبی شیخ، واقف گردم و طبعاً در پاره ای از موارد به تطبیق ترجمه موجود از قانون با متن عربی آن می پرداختم و در این بین به تفاوت های بسیاری در آن پی بردم؛ به طوری که در بسیاری از موارد برای درک و اطمینان بهتر به ناچار باید به متن عربی قانون مراجعه می کردم و ترجمه نمی توانست من را از متن اصلی بی نیاز کند و به تدریج با دقت بیشتر و با آشنایی با استاد محقق جناب آقای اسماعیل ناظم، به اتفاق به اشتباهات اساسی و فاحش در برگرداندن متن عربی به فارسی برخورد نمودیم که استفاده درست از یک کتاب علمی و فنی را دچار تردید و آن را از درجه اعتماد و اعتبار ساقط می نمود؛ آن هم کتابی به اهمیت قانون که مرجع و منبع بی بدیل در علم طب شمرده می شود، لذا به این نکته توجه نمودیم که اگر بنا باشد طب سنتی از انزوا خارج گردد و از اضمحلال نجات یابد، باید کتاب های منبع و معتبر این علم را دریافت و در این زمینه از جمله کارهای لازم، تصحیح و تنقیح و ترجمه دقیق متون و منابع اصیل این علم می باشد. تصحیح و بازنویسی متون فارسی طب به سبب تغییرات و تفاوت هایی که در نوشتار و واژگان آن پدیدار گردیده است و در کنار آن ترجمه متون عربی ضروری می باشد.
کتاب قانون در پنج بخش(به تعبیر مؤلف، در پنج کتاب)، به رشته تحریر درآمده است:
کتاب اول: مبانی و کلیات طب.
کتاب سوم: بیماری های جزیی که در هر یک از اندام بدن از سر تا قدم رخ می دهد.