قاطعه اللجاج فی تحقیق حل الخراج

[ویکی فقه] قاطعة اللجاج فی تحقیق حل الخراج (کتاب). قاطعة اللجاج فی تحقیق حل الخراج، مؤلف علی بن حسین بن عبد العالی عاملی کرکی ، معروف به محقق ثانی، محقق کرکی (م ۹۴۰ ق) است.
در طول تاریخ، فقهای بزرگ امامیه با مسائل مستحدثه ای روبه رو بوده اند که با سبک و روش اجتهادی که از معصومین علیه السّلام برای آنان به جای مانده و با استناد به عمومات قرآن و روایات معصومین علیه السّلام به آنها پاسخ داده اند.یکی از مسائل مستحدثه که در زمان حکومت صفویه مطرح بوده مسالۀ خراج در حکومت اسلامی بوده، که محقق کرکی به بررسی و پاسخ گویی به این مهم اهتمام ورزیده که این خود سر منشا یک سلسله کتب فقهی در این زمینه گردیده است.وی از آنچنان جایگاهی در حکومت صفویه برخوردار بوده که شاه طهماسب درباره اش نوشته است: انت احق بالملک لانک النائب عن الامام علیه السّلام و انما اکون من عمالک اقوم باوامرک و نواهیک.صاحب حدائق نیز در مورد ادارۀ حکومت و گرفتن خراج توسط او می نویسد: رایت للشیخ احکاما و رسائل الی الممالک الشاهیة الی عمالها و اهل الاختیار فبها تتضمن العدل و کیفیة سلوک العمال مع الرعیة فی اخذ الخراج و کمیة و مقدار مدته. او با نیازی که در زمان خود به اثری در مورد خراج و مالیات احساس می کرد به تالیف کتاب گرانقدر «قاطعة اللجاج» پرداخت.این کتاب که به صورت فقه استدلالی نوشته شده با دسته بندی منظم و استناد به نظریات بزرگانی همچون شیخ طوسی ، علامه حلی ، شهید اول و استدلال به آیات و روایات و تعیین مصادیق انواع زمین، مورد توجه فقهای عظام واقع شده است.گاهی بعضی از بزرگان همچون فاضل شیبانی آن را مورد حمایت قرار داده و گاهی نیز شیخ ابراهیم قطیفی با تالیف کتاب «سراج الوهاج» آن را مورد انتقاد شدید قرار داده است.کتاب موجود مزین به مقدمۀ باارزش و مفیدی از دکتر بستانی است که به صورت مختصر در مورد حکم اقسام زمین و بخصوص زمین هایی که به واسطۀ جنگ بدست آمده است مباحث مفیدی را مطرح نموده و بر ارزش این کتاب افزوده است.