مجتلبه. [ م ُ ت َ ل ِ ب َ/ ب ِ ] ( ع ص ) مؤنث مُجتَلِب. رجوع به مجتلب شود.
- دایره مجتلبه ؛ یکی از دایره های عروضی و سه بحر رجز و هزج و رمل از آن جدا می شود. ( بدیع و قافیه و عروض تألیف همائی ). مدعیان علم عروض... هزج راسه بحر نهاده اند، بحر سالم و بحر مکفوف و بحر اخرب ،و رجز را دو بحرنهاده اند بحر سالم و بحر مطوی. و رمل را دو بحر کرده اند سالم و مخبون ، و سوالم هر سه بحر را در دایره ای نهاده اند و نام آن «دایره مؤتلفه »کرده و مزاحفات آن را در دایره ای دیگر نهاده و نام آن دایره مجتلبه کرده و الحق این استادیی سخت جاهلانه است... ( المعجم چ دانشگاه ص 83 ). خواجه نصیر طوسی در معیار الاشعار در ذکر دایره سوم پس از بیان آنکه بحور رمل و هزج و رجز در عربی مسدس است و در فارسی مثمن ، می گوید: این دایره را دایره مجتلبه خوانند، و مثمن را مجتلبه زایده... و باشد که همین بحرها به حذف ساکن سبب دوم بکار دارند تا هزج بر اینگونه شود «مفاعیل ُ 4 بار» و رجز بر اینگونه : «مفتعلن 4 بار» ورمل بر اینگونه : «فعلاتن 4 بار» و این بحرها را هزج مکفوف و رجز مطوی و رمل مخبون خوانند و دایره ای بر قیاس گذشته بنهند و آن را دایره «مجتلبه زائده مزاحفه » خوانند و بعضی به لغتی دیگر. ( از وزن شعر فارسی تألیف دکتر خانلری ص 136 و 137 ). و رجوع به همین مأخذ و معیار الاشعار چ سنگی صص 35-41 و المعجم فی معاییر اشعار العجم شود.
- دایره مجتلبه ؛ یکی از دایره های عروضی و سه بحر رجز و هزج و رمل از آن جدا می شود. ( بدیع و قافیه و عروض تألیف همائی ). مدعیان علم عروض... هزج راسه بحر نهاده اند، بحر سالم و بحر مکفوف و بحر اخرب ،و رجز را دو بحرنهاده اند بحر سالم و بحر مطوی. و رمل را دو بحر کرده اند سالم و مخبون ، و سوالم هر سه بحر را در دایره ای نهاده اند و نام آن «دایره مؤتلفه »کرده و مزاحفات آن را در دایره ای دیگر نهاده و نام آن دایره مجتلبه کرده و الحق این استادیی سخت جاهلانه است... ( المعجم چ دانشگاه ص 83 ). خواجه نصیر طوسی در معیار الاشعار در ذکر دایره سوم پس از بیان آنکه بحور رمل و هزج و رجز در عربی مسدس است و در فارسی مثمن ، می گوید: این دایره را دایره مجتلبه خوانند، و مثمن را مجتلبه زایده... و باشد که همین بحرها به حذف ساکن سبب دوم بکار دارند تا هزج بر اینگونه شود «مفاعیل ُ 4 بار» و رجز بر اینگونه : «مفتعلن 4 بار» ورمل بر اینگونه : «فعلاتن 4 بار» و این بحرها را هزج مکفوف و رجز مطوی و رمل مخبون خوانند و دایره ای بر قیاس گذشته بنهند و آن را دایره «مجتلبه زائده مزاحفه » خوانند و بعضی به لغتی دیگر. ( از وزن شعر فارسی تألیف دکتر خانلری ص 136 و 137 ). و رجوع به همین مأخذ و معیار الاشعار چ سنگی صص 35-41 و المعجم فی معاییر اشعار العجم شود.