أمیرحِجْری : پادشاه خردمند، فرمانروای دانا، سلطان عاقل، رهبر فرزانه
حِجْر : عقل، خِرَد
( آخرین کلمه آیه پنجم سوره والفجر در قرآن مجید )
کاربردهای حِجْر در حقوق
�حِجْر� در اصل به معنای منع و احاطه و تسلط بر یک شیء است.
وقتی حاکم، سفیهی را از تصرف در مالش منع کند، گفته می شود �حِجْر الحاکم علی السّفیه� و از این رو است که عقل را حِجْر نامیده اند؛ زیرا عقل فرد را از آنچه سزاوار نیست باز میدارد.
کاربردهای حِجْر در قرآن مجید
خداوند در سوره والفجر می فرماید:
�وَالْفَجْرِ * وَلَیَالٍ عَشْرٍ * وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ * وَاللَّیْلِ إِذَا یَسْرِ * هَلْ فِی ذلِکَ قَسَمٌ لِذِی حِجْرٍ�.
مفسران حِجْر را در این آیه به عقل تفسیر کرده اند و مناسبت این نامگذاری با معنای لغوی را در این دانسته اند که حِجْر به معنای منع است و چون عقلْ انسان را از زشتی ها بازمیدارد، به آن حِجْر گفته اند؛
چنان که عقل را بدین جهت عقل و نُهی نامیده اند که فرد را مهار می کند و او را از ارتکاب زشتی ها نهی می کند.
در روایتی از امام باقر ( علیه السلام ) نیز حِجْر به عقل تفسیر شده است و مقصود از آیه �هَلْ فِی ذلِکَ قَسَمٌ لِذِی حِجْرٍ� این است که؛
آیا در سپیده دمان و شب های دهگانه و زوج و فرد و شب هنگامی که [به سوی روشنایی] حرکت می کند، دلیل و نشانه ای برای �خردمند� وجود دارد، تا اینکه هم عظمت اشیای مورد قسم را دریابد و هم حقیقت قسم الهی را درک کند و بداند که در هر یک از آنچه خداوند به آن قسم یاد کرده، حکمت و شگفتی نهفته است و نشانه یکتایی خداست.