کلمه جو
صفحه اصلی

گیخاتوخان

دانشنامه عمومی

گیخاتوخان برادر ارغون خان و پنجمین شاه ایلخانان مغول در ایران بود. ارغون خان هنگام به پادشاهی رسیدن حکومت بغداد را به بایدوخان نوادهٔ هولاکو واگذاشت و حکومت روم را به برادر خود گیخاتو سپرد، پس از مرگ ارغون خان، گیخاتو در رجب ۶۹۰ قمری به سلطنت رسید. در همان آغاز فرمانروایی با شورش ترکمانان روم بر ضد مغولان آنجا مواجه شد و خود برای رفع آن شورش، لشکر به روم برد و آن فتنه را فرو نشاند. وزارت خود را به صدرالدین زنجانی داد و او را صدرجهان لقب داد و قدرت فوق العاده ای به او تفویض کرد؛ حتی در عزل و نصب شاهزادگان و امراء.
گیخاتو بعد از نیل به فرمانروایی اوقات خود را به کلی به عیش و عشرت سپرد. بوالهوسی و ولخرجی او موجب شد که خزانه تهی شود و ناچار به تدبیر و تشویق صدرجهان به نشر و ترویج نوعی پول کاغذی به نام چاو اقدام کرد اما چاو که یک بدعت بود مورد قبول عامه واقع نشد و لاجرم متروک گردید. گیخاتو به سبب افراط در شهوت رانی مورد نفرت شدید ارکان دولت گشت وی درین کار چنان افراط کرد که به زنان و دختران امرای خویش نیز دست اندازی کرد. بایدوخان نوادهٔ هولاکو که به خاطر او از قبول سلطنت که بعد از ارغون به او پیشنهاد شد، خودداری کرده بود چون یک بار در مجلس او در مستی مورد اهانت شدید او واقع شد، در مقابل وی سر به شورش برداشت و امرای گیخاتو هم که از او ناخرسندی داشتند او را در صحرای مغان فرو گرفتند و به بایدو تسلیم کردند. بایدو هم به قتل او فرمان داد و خود در همدان به سلطنت نشست.

دانشنامه آزاد فارسی

گیخاتوخان (حک: ۶۹۰ـ۶۹۴ق)
از حکمرانان مغولی در ایران و پنجمین ایلخان از ایلخانیان. کوچک ترین فرزند اباقاخان بود و بعد از مرگ برادرش، ارغون خان ، به تخت نشست. در ابتدای حکومت، شورش ترکمانان و یونانیان بلاد روم را سرکوب کرد. در زمان او، بار دیگر شغل های دیوانی به دست ایرانیان افتاد و صدر جهان زنجانی به وزارت رسید. هوس رانی ها و ولخرجی های بیش از حد گیخاتوخان خزانۀ مملکت را به کلی تهی کرد. صدر جهان، برای رفع بحران مالی، در ۶۹۳ق اقدام به انتشار پول کاغذی به نام چاو کرد که مردم از آن استقبال نکردند و گیخاتو فرمان لغو آن را صادر کرد. گیخاتو در اواخر سلطنت ، با سرکشی و شورش بایدوخان، نوۀ هولاکوخان، روبه رو شد و در جنگی که در ۶۹۴ق میان آنان در همدان روی داد، گیخاتوخان شکست خورد و به قتل رسید. گیخاتوخان مردی هوس باز و زشت کردار و مورد نفرت ارکان دولت خود بود.


کلمات دیگر: