گولم

گولم (به زبان عبری: גולם) در افسانه های یهودی نوعی موجود شبه انسان است که با استفاده از سحر از اشیای بیجان ساخته میشود. معروفترین داستان گولم مربوط به حاخام پراگ، یهودا لو بن بزالل است. داستانهای زیادی در مورد ایجاد گولم توسط حاخام پراگ و کنترل آن توسط وی وجود دارد.
فرانکنشتاین
پرومته
پوگمالیون
کارخانه ربات سازی روسوم
لغت گولم یکبار در کتاب مقدس در مزامیر 139:16 به صورت گلمی (عبری:גלמי) به معنی بدن فرم نیافته من وجود دارد. در زبان عبری مدرن، گولم معمولاً به معنی احمق بکار میرود. در این معنی گولم موجودی است که دارای مغز نیست.
در تلمود ذکر شده است که آدم اولین بار به صورت گولم خلق شد. مانند آدم گولم نیز از گل توسط افرادی که به خداوند نزدیک هستند خلق میشود. بخش سنهدرین 65 ب در مورد تولید گولم توسط یکی از ربیها صحبت میکند. در قرون وسطی، کتاب سفر یتزیرا برای تولید گولم مطالعه میشود.صوفیان یهودی اعتقاد داشتند که در مراسمی عرفانی قادر به تولید گولم هستند و سپس با استفاده از یکی از نامهای خدا میتوانند گولم را بکار انداخته یا از کار بیندازند. در داستانهای لهستانی معمولاً گولم با نوشتن لغات یهودی مانند امت (عبری:אמת به معنی حقیقت) بر روی پیشانیش زنده میشد. با پاک کردن حرف "ا" از "امت" این لغت به "مت" تبدیل شده که به معنی مرگ است.
معروفترین داستان مربوط به گولم مرتبط با یهودا لو بن بزالل حاخام پراگ میباشد. در قرن 16 یهودا لو بن بزالل که با نام مهارال شناخته میشود برای جلوگیری از حمله جنتیلها به محله یهودی یک گولم ایجاد کرد. در این داستان مهارال از گل موجودی به شکل گولم ساخت و با آیینهای خاص و حروف عبری آن را به زندگی آورد. این گولم، جوزف نام داشت. تنها محدودیت در مورد این گولم این بود که او نمیتوانست در روزهای شنبه کار کند. از این رو مهارال در روز جمعه با پاک کردن نام خدا گولم را از کار مینداخت. بر اساس یک داستان یک جمعه مهارال فراموش کرد که گولم را از کار بیندازد و گولم به خشونت دست زد. سپس در برابر کنیسه او نام خدا را از دهان او خارج کرد و گولم به چندین قسمت تقسیم شد.

گولِم (golem)
(در عبری به معنی «جنین») در یهودیت، هر آنچه قوه ای دارد که هنوز به فعل در نیامده است. آدم را گاه در زمانی گولم خوانده اند که از خاک آفریده شده؛ اما هنوز خداوند روح در کالبدش ندمیده بود. در قصه های یهودی اواخر قرون وسطا و خصوصاً بعد از قرن ۱۷م، برخی خاخام های مقدس دارای قدرتی انگاشته می شدند که می توانستند آدم هایی گِلی بسازند که وقتی حروف خاصی از بعضی اسمای خداوند را در دهان یا پیشانی آن ها بگذارند به صورت خدمتکار مکانیکی (یعنی همان گولم) زنده می شوند.