محمدی هروی

محمدی هروی (نگارگر ایرانی، فعال در نیمه دوم سدهٔ شانزدهم/دهم ه). «با پیش نهادن شیوه ای خاص در واقع گرایی، از شخصیت های استثنایی در تاریخ نقاشی ایران به شمار می آید.»
از زندگی محمدی اطلاع دقیقی در دست نیست. «برخی را اعتقاد بر این است که وی فرزند سلطان محمد بوده است.» اما به هر ترتیب، گویا نزد سلطان محمد و استادان دیگر تبریز تعلیم دیده است. محمدی در هرات فعالیت داشت و دوران کاری اش در حد فاصل بین دو دورهٔ هنر صفوی (مکتب تبریز دوم و مکتب اصفهان) بود. کن بای نوشته است که «محمدی در خدمت علیقلی خان شاملو در هرات فعالیت داشت.» اما بسیاری از کارشناسان برآنند که او کمتر به همکاری با دربار گرایش داشت و به احتمال زیاد در خدمت هیچ یک از شاهان صفوی نبود و بدون ارتباط با کارگاه های سلطنتی فعالیت می کرد.
«مشاهدهٔ عینی و ثبت حالتها و سکنات واقعی، انتخاب موضوع های مربوط به کار و زندگی آدم های عادی، و تأکید بر طراحی خطی از مشخصات متمایزکنندهٔ کار اویند. او نظام بغرنج طرح و رنگِ مرسوم را وانهاد، و به مدد خطهای شکل ساز و رنگ پردازیِ ساده به بازنمایی واقعیت پرداخت.» در ترکیب بندی آثارش، پیکرهایی را برمی گزید که اکثراً روستایی بودند. همچنین مضامین چوپانی که به نقاشی قرن دهم ه راه یافته بود، با دید واقع گرایانه او محتوای تازه ای یافت. توانایی قابل ملاحظه محمدی در نمایش حالات و حرکات طبیعی آدم ها، و طراحی شکل ها با خطوط ظریف و نازک و ممتد (اغلب طرح هایش با قلم نئی اجرا شده اند) نیز از دیگر ویژگی های آثار اویند.
از آثار محمدی می توان موارد ذیل را نام برد: سماع و رقص درویشان، شراب سازان، صحنهٔ شکار شاهزاده و نوکر سایه بان به دست، صحنهٔ کار روستاییان (۹۸۹ ق)، عشاق ایستاده در کنار درخت سرو، لوتی های دوره گرد، مجلس بزم در کوهستان، نوازندگان دوره گرد و میمون.

محمدی هِرَوی (اواخر قرن ۱۰ و اوایل قرن ۱۱ق)
نگارگر و طراح ایرانی. دستاوردهایش زمینه ساز شکل گیری مکتب اصفهان شد. از محل تولد و وفات او اطلاعاتی موجود نیست، لیکن بنا بر نوشته های مورخین، از هرات به تبریز نقل مکان کرد، ولی به دربار و خدمت پادشاهان صفوی درنیامد. در تبریز نزد سلطان محمد، و دیگر استادان نامدار هنر آموخت. محمدی هروی با تکیه بر واقع گرایی و مردم نگاریِ آثار کمال الدین بهزاد، به شیوۀ فردی اش دست یافت، که برگرفته از حالات و زندگی روزمرۀ مردم آن روزگار بود. شیوۀ رنگ آمیزی اش بسیار ساده و روان، و رها از الگوهای پیشین بود، تا جایی که سنّت ریز نگاری، و پرداختن بسیار به جزئیات را وانهاد. شبیه سازی و دستیابی به تناسبات در پیکره ها، و استفاده از طراحی خطی، از دیگر ویژگی های آثار اوست. با این حال در آثارش هرگز به شگردهای ژرفانمایی و قواعد طبیعت پردازی نزدیک نشد. هنرمندانی همچون رضا عباسی، محمد یوسف، و معین مصور باتوجه به دستاوردهای محمدی، الگوهای او را تا سر حد کمال ارتقا دادند. نقاشی شراب سازان (ح ۹۹۹ق) از معروف ترین آثار باقی مانده از وی به شمار می رود (کوچک نمودن ساختمان ها، برای تجسم شهر دوردست در این اثر، استثنایی در میان آثارش محسوب می شود، که احتمالاً این نوع ژرفانمایی را از نقاشی گورکانی به عاریت گرفته است). از دیگر آثار اوست: مجلس سماع و رقص درویشان، بزم شاهزاده ای در کنار نوازندگان در باغ، شاهزاده ای در حال شکار در کنار نوکران سایه بان به دست، نوازندگان دوره گرد و روستاییان در حال کار (۹۸۹ق).