مطلع الشمس

مطلع الشمس یکی از کتاب های نوشته شده توسط محمدحسن اعتمادالسلطنه ملقب به صنیع الدوله است. این کتاب در سه جلد نگاشته شده و موضوع آن گزارش یکی از سفرهای ناصرالدین شاه قاجار به شهر مشهد است.نبو
این کتاب سه جلدی در قالب یک کتاب راهنمای سفر از تهران به مشهد شروع شده و سپس در بخش معرفی مشهد به صورت گزارشی اختصاصی به بیان تاریخ و جغرافیای این شهر می پردازد.جلد نخست کتاب مطلع الشمس گزارش سفر کاروان ناصرالدین شاه از زمان ترک دارالخلافه (تهران) تا رسیدن به شهر مشهد را در برمی گیرد. در این جلد شرح سفر کاروان شاه با گذر از شهرهای دماوند و فیروزکوه تا قوچان و سپس رسیدن به مشهد گزارش شده است.جلد دوم کتاب مطلع الشمس به معرفی شهر مشهد و آثار و ابنیه و اماکن مهم آن با تأکید بر حرم رضوی و بقاع و ابنیهٔ وابسته به آن می پردازد.سومین و آخرین مجلد کتاب مطلع الشمس به بیان سفر بازگشت کاروان ناصرالدین شاه به تهران از مسیر نیشابور و سبزوار پرداخته است.

مَطْلَعُ الشَّمْس
کتابی به فارسی، در جغرافیای تاریخی ایالت خراسان، نوشتۀ محمدحسن خان اعتمادالسلطنه . این کتاب در حقیقت به منزلۀ دنبالۀ کتاب مرآت البلدان است و چون مؤلف در تدوین مرآت به حرف «خاء» رسید، به مناسبت سفرش به خراسان در رکاب ناصرالدین شاه قاجار، تألیفی مستقل را به ایالت خراسان اختصاص داد و، به اعتبارِ شرق بودنِ خراسان، آن را مطلع الشمس نامید. مؤلف در این اثر به تفصیل به تاریخ خراسان، و به ویژه شهر مشهد، پرداخته و اطلاعاتی باارزش دربارۀ راه ها و منازل ، مزارات ، مساجد و بقاع خراسان عرضه کرده و آستان قدس رضوی ، صحن ها، رواقها، حرم ، عمارات ، غرفه ها، تزئینات و تذهیبات را شرح کرده است . کتاب همچنین شامل شرح حال برخی از مشاهیر رجال خراسان بوده و فهرستی از کتاب های آستان قدس در پایان جلد دوم کتاب آمده است . بخش اعظم این اثر نیز به قلم شمس العلمای عبدرب آبادی و زندگی نامه ها، اشعار و برخی جزئیات دیگر نیز به قلم محمدحسین فروغی است . کتاب در سه جلد به چاپ رسیده (تهران ، ۱۳۰۰ـ۱۳۰۲ق) و در ۱۳۶۲ش افست شده است .