(مُ رَ بَ یا رِ بِ) [ ع . مواربة . ] 1 - (مص ل .) با همدیگر زیرکی کردن ، مکر و فریب کردن با هم . 2 - (مص م .) آفت رسانیدن .
مواربه
فرهنگ معین
لغت نامه دهخدا
مواربه . [ م ُ رَ ب َ / رِ ب ِ ] (از ع ، اِمص ) مؤاربة. مواربة. رجوع به مواربة شود. || (اصطلاح بدیع) در اصطلاح بدیع آن است که متکلم سخنی گوید و بداند که در برابر گفتار او منکری باشد و با حذاقت هرچه تمامتر طریقی برای فرار از انکار منکر بیابد یا آنکه در کلمه ای از کلمات تحریفی روا دارد و یا تصحیفی بکار برد و یا در سیاق عبارت کاهش ویا افزونی کند. استعمال کلماتی موهن که بتوان با تصحیف و تغییر برخی از کلمات رفع اعتراض کرد چنانکه گویند عبدالرحمن جامی «ساغری » شاعر را چنین هجو کرد:
«ساغری می گفت دزدان معانی برده اند
هرکجا در شعر من یک نکته ٔ خوش دیده اند
خواندم اکثر شعرهایش را یکی معنی نبود
راست می گفت این که معنیهاش را دزدیده اند.))
و چون ساغری از او گله کرد در پاسخ گفت من گفته ام : «شاعری می گفت ...». (از کشاف اصطلاحات الفنون ، یادداشت لغت نامه ).
مواربة. [ م ُ رَ ب َ ] (ع مص ) با همدیگر زیرکی کردن . || آفت رسانیدن . || مکر و فریب نمودن با هم . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). باکسی دستان آوردن . (تاج المصادر) (المصادر زوزنی ).
فرهنگ عمید
در بدیع، استعمال کلماتی که مضمون آن زننده باشد اما بتوان با تصحیف و تغییر برخی از کلمات رفع اعتراض کرد و ذم را به‌صورت مدح درآورد.
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] مؤاربه، به کار بردن کلام قابل تحریف و تصحیف ، هنگام نیاز به انکار را می گویند.
«مؤاربه» به معنای مغلوب کردن، فریب دادن، با همدیگر زیرکی کردن و مکر و فریب کردن با هم است.
معنای اصطلاحی
«مؤاربه» از انواع اسلوب بدیعی است و در اصطلاح بدیع آن است که متکلم سخنی بگوید و بداند در برابر گفتار او منکری باشد و با حذاقت هرچه تمام تر طریقی برای فرار از انکار منکر بیابد، یا آن که در کلمه ای از کلمات، تحریفی روا دارد یا تصحیفی به کار برد یا در سیاق عبارت کاهش یا افزونی کند.استعمال کلماتی موهن که بتوان با تصحیف و تغییر برخی از کلمات، رفع اعتراض کرد نیز «مؤاربه» است.
در قرآن
ابن ابی الاصبع کلام فرزند بزرگ حضرت یعقوب علیه السّلام در آیه ذیل را از باب مؤاربه می داند: (ارجعوا الی ابیکم فقولوا یا ابانا ان ابنک سرق)؛ «به سوی پدرتان بازگردید و بگویید پدرجان! پسرت دزدی کرد». برخی از علما به منظور درست شدن کلام، کلمه «سرق» را «سرق» به تشدید راء و صیغه مجهول قرائت کرده اند؛ به معنای این که سرقت به برادر یوسف نسبت داده شد؛ در حالی که مرتکب سرقت نشده بود. و به این طریق، کلام فرزند یعقوب علیه السّلام را بر وجه صحیح حمل کرده اند.
«مؤاربه» به معنای مغلوب کردن، فریب دادن، با همدیگر زیرکی کردن و مکر و فریب کردن با هم است.
معنای اصطلاحی
«مؤاربه» از انواع اسلوب بدیعی است و در اصطلاح بدیع آن است که متکلم سخنی بگوید و بداند در برابر گفتار او منکری باشد و با حذاقت هرچه تمام تر طریقی برای فرار از انکار منکر بیابد، یا آن که در کلمه ای از کلمات، تحریفی روا دارد یا تصحیفی به کار برد یا در سیاق عبارت کاهش یا افزونی کند.استعمال کلماتی موهن که بتوان با تصحیف و تغییر برخی از کلمات، رفع اعتراض کرد نیز «مؤاربه» است.
در قرآن
ابن ابی الاصبع کلام فرزند بزرگ حضرت یعقوب علیه السّلام در آیه ذیل را از باب مؤاربه می داند: (ارجعوا الی ابیکم فقولوا یا ابانا ان ابنک سرق)؛ «به سوی پدرتان بازگردید و بگویید پدرجان! پسرت دزدی کرد». برخی از علما به منظور درست شدن کلام، کلمه «سرق» را «سرق» به تشدید راء و صیغه مجهول قرائت کرده اند؛ به معنای این که سرقت به برادر یوسف نسبت داده شد؛ در حالی که مرتکب سرقت نشده بود. و به این طریق، کلام فرزند یعقوب علیه السّلام را بر وجه صحیح حمل کرده اند.
wikifeqh: مؤاربه
کلمات دیگر: