سید مهدی چیتی

سیدمهدی چیتی (۱۲۷۸، یزد - ۹ آذر ۱۳۸۴) نقاش و مجسمه ساز ایرانی بود. او از شاگردان علی اکبر صنعتی بود و عمده هنر نقاشی و مجسمه سازی خود را از او آموخت. چیتی به خاطر به کار بردن سبک نقاشی بر روی مخمل برای علم های عزاداری و هنر آیینی مشهور شده است.
۱۲۷۸: زادروز
۱۳۰۰: فعالیت سیاسی علیه ضد تشکیلی ها
۱۳۱۸: سفر به تهران
۱۳۱۹: بازگشت از تهران
۱۳۲۰: فعالیت سیاسی بر ضد توده ای ها
۱۳۲۷: سفر به کرمان
۱۳۲۸: بازگشت از کرمان
۱۳۲۹: ازدواج
۱۳۳۰: درآمدن به خدمت اداره فرهنگ
۱۳۴۷: بازنشستگی و شروع به کار در اداره کل فرهنگ و هنر یزد
۱۳۶۲: ورود به هنرستان هنرهای تجسمی
۱۳۷۰: خروج از هنرستان هنرهای تجسمی
۱۳۸۲: مراسم بزرگداشت
۱۳۸۴: مرگ
سیدمهدی چیتی فرزند سید علی اصغر در سال ۱۲۷۸ در شهر یزد و در محله میرقطب به دنیا آمد. پس از آن که تحصیلات مکتبی خود را به پایان برد از همان نوجوانی در دکان مسگری به شاگردی مشغول شد. در کودکی با دیدن نقاشی های سنتی قهوه خانه ها و کتب داستانی و افسانه ای اسکندرنامه و امیرارسلان به نقاشی علاقه مند شد و به یادگیری نقاشی پرداخت.در سال ۱۳۱۸ برای آموختن هنر راهی تهران شد و در آغاز نزد امجد که در سبزه میدان مغازه نقاشی داشت شاگردی کرد. پس از مدتی به توصیه میرزا محمدحسین نواب نماینده یزد در مجلس شورای ملی به مدرسه کمال الملک معرفی شد که به دلیل سن زیادش از نام نویسی او در مدرسه سر باز زدند. سپس برای مدتی نزد حسین بهزاد آموزش دید تا آنکه به علی اکبر صنعتی معرفی گردید و دوره ای نیز به تلمذ نزد وی مشغول بود. صنعتی نیز پعد از مدت زمانی به کرمان بازگشت. چیتی کمتر از دو سال در تهران ساکن بود و بعد از آن به یزد بازگشت.
پس از واقعه سوم شهریور ۱۳۲۰ که منجر به قدرت گرفتن مرتضی یزدی شد، حزب توده به فعالیت در یزد پرداخت. در یزد افرادی چون حسین کراوغلویی، امیر کراوغلویی، غلامحسین عسکری کامران و محمد گلشن یزدی علیه گروه های توده ای وارد فعالیت شدند. سیدمهدی چیتی هم به این گروه پیوست و حدود هفت سال به مبارزه با فعالیت های حزب توده پرداخت. قسمتی از فعالیت این گروه استقرار در مراکز اقتصادی چون کارخانه و بازار و جلوگیری از فعالیت حزب توده بود.
پس از یک دوره فعالیت سیاسی هفت ساله سیدمهدی عزم دیار کرمان و دیدار با استاد دیرین خود علی اکبر صنعتی نمود. او در مدت دو سالی که در کرمان اقامت داشت از استاد خود بهره ها برد و بر آشنایی خود با نقاشی و پیکرتراشی افزود. صنعتی در پیکرتراشی دستی قوی داشت و آن را بر نقاشی ترجیح می داد. چیتی که پیش از این با پیکرتراشی آشنایی مختصری یافته بود و البته دستش به دلیل کار مسگری با چکش آشنا بود مجسمه سازی را نزد صنعتی تکمیل نمود و آثاری را نیز با همکاری وی در موزه صنعتی کرمان به یادگار گذاشت.

سید مهدی چیتی (یزد ۱۲۷۸- یزد ۹ آذر ۱۳۸۴ش)
نقاش، مجسمه ساز و نگارگر ایرانی. در دوران نوجوانی به ورزش زورخانه ای می پرداخت و از همان سنین نقاشی می کرد. در سال ۱۳۱۸ برای آموختن نقاشی به تهران مسافرت کرد و در محضر اساتیدی همچون امجد و حسین بهزاد آموزش دید. در سن ۳۲ سالگی با سفر به کرمان به شاگردی علی_اکبر_صنعتیدرآمد و به فراگیری نقاشی و مجسمه سازی پرداخت و پس از سال ها هنرآموزی در سال ۱۳۲۹ به زادگاه خویش بازگشت و به عنوان معلم هنر به کار پرداخت. در سال ۱۳۶۲ با تأسیس هنرستان هنرهای تجسمی یزد با وجود سن زیاد به این هنرستان پیوست و به عنوان هنرآموزبا شاگردان قدیمی خود که در این زمان استادان هنرستان بودند همکاری داشت. این همکاری پس از هشت سال به دلیل کهولت سن متوقف شد. سیدمهدی در آخرین سال های عمرش نیز با وجود کهولت سن و مشکلات جسمی در کارگاه هنری خود به فعالیت می پرداخت.
مجموعه ی آثار چیتی شامل سه بخش است: بخش اول- پرده های عاشورایی. این آثار به شیوه ی نقاشی رنگ و روغن بر روی مخمل کشیده شده بودند و در ماه محرم برای سال های متمادی در دسته های عزاداری یزدی مورد استفاده قرار می گرفتند. از نخستین پرده های عاشورایی اوبه پرده های خرابه ی شام، پرده ی مدینه و پرده ی کاروان اسرا میتوان اشاره کرد. بخش دوم- تابلو های رنگ روغن که به شیوه ی کلاسیک و بیش تر از طبیعت الهام گرفته اند. این آثار او را می توان به چند دسته -چون رنگروغن روی بوم یا مخمل و آبرنگ- تقسیم کرد. از آن ها می توان به تابلوهای فالگیر بغدادی (کپی اثر کمال الملک)، چوپان نی زن و گله ی گوسفندان، عیسی و حواریون (کپی اثر رافائل)، میدان خان یزد، ونوس، شیخ رمال، عموصادق سرایدار، خوشه چین ها (کپی اثر میله)، سیدرضا لوطی، پیرزن نخ ریس، زنان عشایر-که تنها به وسیله ی کاردک نقاشی شده- و تابلوهای زیادی از مناطق ییلاقی اطراف یزد و روستاهای ده بالا و هدش نام برد. همچنین بخش سوم-آثار حجمیکه در قالب مجسمه های گچ، سنگ و گل خلق شدهاند. سبک نقاشی چیتی بیش تر به سبک شاگردان کمال الملک نزدیک است. نقاشی آبرنگ او تحت تأثیر علی اکبر صنعتی و اولین استادان یزدی خود بود. در میان آثار او کپی های زیادی از آثار کمال الملک دیده می شود. قسمتی از آثار سیدمهدی چیتی را موزاییک های او، که از تراشیدن و قراردادن تکه های رنگی سنگ ریزه ها در کنار یک دیگر ایجاد می شود، تشکیل می دهد. این آثار شامل پنج قطعه موزاییک -چهره ی کمال الملک، چهره ی صنعتی کرمانی، دو اثر از شمایل علی بن ابی طالب و شمایل حضرت_محمد- می شود.
نخستین آثار پیکرتراشی چیتی را می توان کارهای مشترک او با صنعتی، چون سردیس علی اکبر صنعتی دانست که در موزه ی صنعتی کرمان وجود دارد. از دیگر آثار او می توان به نیم تنه ی رضاشاه پهلوی از جنس سنگ مرمر اشاره کرد که برای تراشیدن آن نشان هنر دریافت کرد. از دیگر آثار تندیس گری او به نیم تنه رضاشاه پهلوی (از جنس سنگ خارا)، چند نیم تنه از محمدرضاشاه پهلوی (از جنس سنگ مرمر)، سردیس میکلانژ (از جنس سفال)، سردیس سیدولی کافی (از جنس سنگ مرمر)، نقش برجسته ی چهره ی خودش (از جنس سنگ مرمر)، سردیس کمال الملک (از جنس سنگ خارا) و نقش برجسته ی روح الله خمینی، آیت الله صدوقی و آیت الله خاتمی (از جنس گچ) می توان اشاره کرد.
چیتی در اردی بهشت ماه ۱۳۸۲ از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و استانداری یزد مورد تقدیر قرار گرفت. متعاقب این مراسم، کتابی با عنوان آمد عشق برای معرفی نمونه آثار او با تلاش فاطمه اکبری طزرجانی به وسیله اداره ی کل فرهنگ و ارشاد اسلامی یزد به چاپ رسیده است.
منابع
http://yon.ir/TplNP

رجوع شود به: سید_مهدی_چیتی