ابن قوطیه

ابن قوطیه (درگذشته ۳۶۷ ه. ق / ۸ نوامبر ۹۷۷) از تاریخ نویسان اندلسی بود که اثر اصلی او به نام «تاریخ فتح اندلس» یکی از نخستین کتاب های اعراب مسلمان در مورد فتح اندلس توسط مسلمانان است. این کتاب از آثار قرن سوم هجری و از منابع معتبر در باره اندلس اسلامی به شمار می آید.
تاریخ فتح اندلس: دربرگیرنده رویدادهای اندلس از آغاز چیرگی مسلمانان تا زمان عبدالرحمن سوم.
کتاب تصاریف الافعال
کتاب المقصور و الممدود
قطعاتی از شعر.
وی در اشبیلیه حدیث و ادب آموخت و در زمینه زبان و حدیث و فقه و تاریخ، به ویژه تاریخ اسپانیا و چهره های ماندگار آن ناحیه آموزش دید. چندی از سوی ابوعلی قالی از دست حکم بن ناصر، منصب قضا و مدتی ریاست پاسبانان را برعهده داشت.
ابن قوطیه شعر نیز می سرود. شعرهایش را نیک و دارای قالب و محتوای درست وصف کرده اند، هرچند که سرانجام از شعر و شاعری دست کشید. نمونه هایی از اشعارش را ابن خاقان، یاقوت، ابن فضل الله، سیوطی و دیگران آورده اند. در لغت دانی چندان شهره بود که چون ابوعلی قالی بغدادی به اندلس آمد و خلیفه المستنصر حکم بن عبدالرحمان نظر او را در مورد داناترین فرد اندلس در لغت جویا شد، وی ابن قوطیه را معرفی کرد و احتمالاً به همین دلیل ابوعلی او را تعظیم و تکریم بسیار می کرد. از این رو او را امام در لغت خوانده اند.
نام کامل ابن قوطیه، ابوبکر محمدبن عمربن عبدالعزیز بن ابراهیم بن عیسی بن مزاحم، پدرش از مردم اشبیلیه و زادگاه او قرطبه بود.ابوالحزم خلف بن عیسی و ابن فرضی از شاگردان او هستند.

[ویکی فقه] اِبْن ِ قوطیّه ، ابوبکر محمد بن عمر بن عبدالعزیز (د ۳۶۷ق / ۹۷۸م )، مورخ ، ادیب ، لغوی ، شاعر و فقیه مالکی اندلسی بود.
نسب او به جده اش قوطیه نوه غیطشه آخرین پادشاه قوط (ظاهراً معرب گت ۱) می رسد. بدین ترتیب ابن قوطیه از طرف مادر اندلسی است و از طرف پدر عرب ، چرا که قوطیه با عیسی بن مزاحم ، از موالی عبدالعزیز خلیفه اموی ، ازدواج کرده بود.ماجرای این ازدواج را خود ابن قوطیه در کتاب تاریخ افتتاح الاندلس شرح داده است .البته به روایتی که خالی از افسانه به نظر نمی رسد، طایفه قوط از نژاد قوط بن حام بن نوح بود که از روزگار ابراهیم (ع ) در اندلس می زیست . آنچه قطعی به نظر می رسد، اینکه خانواده ابن قوطیه در اشبیلیه زندگی می کرد و خود او در قرطبه به سر می برد.
تولد
تاریخ و محل تولد ابن قوطیه کاملاً روشن نیست .اگر گفته ابن کثیر راست باشد که وی هنگام مرگ متجاوز از ۸۰ سال داشت ، می توان حدس زد که در حدود ۲۸۵ق /۸۹۸م زاده شده باشد.ابن خلکان تصریح می کند که او در قرطبه زاده شد و احتمالاً پس از آن به اشبیلیه رفت و سپس به قرطبه بازگشت ، هر چند یاقوت می نویسد که ابن قوطیه در طوطالقه (شهری در اندلس ) زاده شد، اما درست به نظر نمی رسد و احتمالاً شخص مورد اشاره یاقوت فرد دیگری است .
مشایخ
در میان مشایخ وی در اشبیلیه می توان از محمد بن عبدالله بن قون ، حسن بن عبدالله زبیری ، سعید بن جابر و علی بن ابی شیبه و در قرطبه از طاهر بن عبدالعزیز ، ابن ابی الولید اعرج ، محمد بن عبدالوهاب بن مغیث ، محمد بن عمر بن لبابه ، عمر بن حفص بن ابی تمام ، اسلم بن عبدالعزیز ، احمد بن خالد ، محمد بن مِسوَر ، محمد بن عبدالملک بن ایمن ، عبدالله بن یونس ، احمد بن بشر اغبس و قاسم بن اصبغ نام برد.
قدرت علمی
...