از مساجد عهد شاه عباس دوم در اصفهان
مسجد حکیم
فرهنگ فارسی
لغت نامه دهخدا
دانشنامه عمومی
مختصات: ۳۲°۳۹′۴۷٫۴۴″ شمالی ۵۱°۴۰′۲۸٫۳۹″ شرقی / ۳۲٫۶۶۳۱۷۷۸°شمالی ۵۱٫۶۷۴۵۵۲۸°شرقی / 32.6631778; 51.6745528
آشنایی با شهر تاریخی اصفهان، لطف الله هنرفر
دانشنامه جهان اسلام
وب گاه شهرداری اصفهان
ناصر پازوکی طرودی و عبدالکریم شادمهر، آثار ثبت شده ایران در فهرست آثار ملی: از ۲۴/۶/۱۳۱۰ تا ۲۴/۶/ ۱۳۸۴، تهران ۱۳۸۴ش.
آرتور اپهام پوپ، معماری ایران، ترجمه غلامحسین صدری افشار، تهران ۱۳۷۰ش.
محمدحسن جابری انصاری، تاریخ اصفهان، چاپ جمشید مظاهری (سروشیار)، اصفهان ۱۳۷۸ش.
ابوالقاسم رفیعی مهرآبادی، آثار ملی اصفهان، تهران ۱۳۵۲ش.
محمدیوسف کیانی، «کاشیکاری در معماری ایران دوره اسلامی»، در تزئینات وابسته به معماری ایران دوره اسلامی، به کوشش محمدیوسف کیانی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، ۱۳۷۶ش.
آندره گدار، «اصفهان»، در آثار ایران، اثر آندره گدار و دیگران، ترجمه ابوالحسن سروقدمقدّم، ج ۴، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی، ۱۳۶۸ش.
گنجنامه: فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، دفتر:۲ مساجد اصفهان، زیرنظر کامبیز حاجی قاسمی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۵ش.
مُفَضَّل بن سعد مافَرّوخی، کتاب محاسن اصفهان، چاپ جلال الدین حسینی طهرانی، تهران ۱۳۱۲ش.
محمود ماهرالنقش، معماری مسجد حکیم، تهران ۱۳۷۶ش.
کریم نیکزاد امیرحسینی، تاریخچه ابنیه تاریخی اصفهان، اصفهان ۱۳۳۵ش.
لطف اللّه هنرفر، گنجینه آثار تاریخی اصفهان، اصفهان ۱۳۴۴ش.
مسجد حکیم یا مسجد جورجیر از مساجد چهارایوانی مربوط به پایان دوره صفوی در منطقه قدیمی باب الدشت اصفهان در انتهای بازار رنگرزان جای گرفته است. این مسجد و در دورهٔ شاه عباس دوم به دست پزشک او حکیم محمد داوود در محل ویرانه های مسجد جامع دیلمی جورجیر یا مسجد صاحب اسماعیل بن عباد از قرن چهارم هجری بنا شده است.
کتیبه های سردرها و ایوان های داخل این مسجد به سال های ۱۰۶۷ تا ۱۰۷۳ هجری قمری مورخ است و آن ها را محمدرضا امامی خوشنویس معروف عصر صفویه نوشته است. سردر مسجد جوجیر در شمال غربی این مسجد قرار دارد. مسجد دیلمی جورجیر «مسجد جامع صغیر» نام داشته و در نیمهٔ دوم قرن چهارم هجری مسجدی زیبا و باشکوه بوده است.
بانی آن حکیم محمد داود ملقب به تقرب خان، پزشک شاه عباس دوم و شاه صفی بوده و بدین سبب، مسجد به حکیم شهرت یافته و چون در محله قدیمی جورجیر، در محل مسجدی از قرن چهارم معروف به مسجد جوءجوء یا جورجیر که صاحب بن عباد آن را بنا کرده بود، ساخته شد، مسجد جورجیر نیز نامیده شده است.
آشنایی با شهر تاریخی اصفهان، لطف الله هنرفر
دانشنامه جهان اسلام
وب گاه شهرداری اصفهان
ناصر پازوکی طرودی و عبدالکریم شادمهر، آثار ثبت شده ایران در فهرست آثار ملی: از ۲۴/۶/۱۳۱۰ تا ۲۴/۶/ ۱۳۸۴، تهران ۱۳۸۴ش.
آرتور اپهام پوپ، معماری ایران، ترجمه غلامحسین صدری افشار، تهران ۱۳۷۰ش.
محمدحسن جابری انصاری، تاریخ اصفهان، چاپ جمشید مظاهری (سروشیار)، اصفهان ۱۳۷۸ش.
ابوالقاسم رفیعی مهرآبادی، آثار ملی اصفهان، تهران ۱۳۵۲ش.
محمدیوسف کیانی، «کاشیکاری در معماری ایران دوره اسلامی»، در تزئینات وابسته به معماری ایران دوره اسلامی، به کوشش محمدیوسف کیانی، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، ۱۳۷۶ش.
آندره گدار، «اصفهان»، در آثار ایران، اثر آندره گدار و دیگران، ترجمه ابوالحسن سروقدمقدّم، ج ۴، مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی، ۱۳۶۸ش.
گنجنامه: فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، دفتر:۲ مساجد اصفهان، زیرنظر کامبیز حاجی قاسمی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۵ش.
مُفَضَّل بن سعد مافَرّوخی، کتاب محاسن اصفهان، چاپ جلال الدین حسینی طهرانی، تهران ۱۳۱۲ش.
محمود ماهرالنقش، معماری مسجد حکیم، تهران ۱۳۷۶ش.
کریم نیکزاد امیرحسینی، تاریخچه ابنیه تاریخی اصفهان، اصفهان ۱۳۳۵ش.
لطف اللّه هنرفر، گنجینه آثار تاریخی اصفهان، اصفهان ۱۳۴۴ش.
مسجد حکیم یا مسجد جورجیر از مساجد چهارایوانی مربوط به پایان دوره صفوی در منطقه قدیمی باب الدشت اصفهان در انتهای بازار رنگرزان جای گرفته است. این مسجد و در دورهٔ شاه عباس دوم به دست پزشک او حکیم محمد داوود در محل ویرانه های مسجد جامع دیلمی جورجیر یا مسجد صاحب اسماعیل بن عباد از قرن چهارم هجری بنا شده است.
کتیبه های سردرها و ایوان های داخل این مسجد به سال های ۱۰۶۷ تا ۱۰۷۳ هجری قمری مورخ است و آن ها را محمدرضا امامی خوشنویس معروف عصر صفویه نوشته است. سردر مسجد جوجیر در شمال غربی این مسجد قرار دارد. مسجد دیلمی جورجیر «مسجد جامع صغیر» نام داشته و در نیمهٔ دوم قرن چهارم هجری مسجدی زیبا و باشکوه بوده است.
بانی آن حکیم محمد داود ملقب به تقرب خان، پزشک شاه عباس دوم و شاه صفی بوده و بدین سبب، مسجد به حکیم شهرت یافته و چون در محله قدیمی جورجیر، در محل مسجدی از قرن چهارم معروف به مسجد جوءجوء یا جورجیر که صاحب بن عباد آن را بنا کرده بود، ساخته شد، مسجد جورجیر نیز نامیده شده است.
wiki: مسجد حکیم
دانشنامه آزاد فارسی
از مساجد زیبای اصفهان، که در دورۀ صفوی در محل مسجدی قدیمی با نام جورجیر یا جامع رنگرزان، ساخته شد. مسجد جورجیر به دستور ابوالقاسم اسماعیل بن عبّاد (معروف به صاحب بن عبّاد) ( ـ۳۸۵ق)، وزیر دو تن از سلاطین آل بویه، ساخته شد، و تا نیمۀ قرن ۱۱ق بقایای آن باقی مانده بود. براساس کتیبه های مسجد و منابع موجود، حکیم محمد داود اصفهانی ملقب به تقریب خان، طبیب شاه صفی و شاه عباس دوم صفوی، مسجد حکیم را در محل مسجد قدیمی جورجیر بنا کرد. امروزه از مسجد جورجیر فقط سردری باقی مانده، که در ۱۳۱۸ش آشکار شده، و در ۱۳۳۵ش از زیر قشر ضخیم کاهگل خارج گردیده است. مسجد حکیم، بنایی چهارایوانی با صحنی وسیع است، و در میانۀ هریک از اضلاع صحن، ایوانی قرار دارد. دو ایوانِ مرتفع تر و عریض تر شمالی و جنوبی، بر محور قبله تأکید می کنند. گنبدخانه ای در پشت ایوان جبهۀ جنوبی، و دو شبستان با ستون های قطور آجری، در طرفین ایوان قرار دارد. شبستان دیگری نیز در جبهۀ غربی مسجد واقع است. نماهای صحن در پشت بغل ها مزین به کاشی کاری اند، و دو ایوان شمالی و جنوبی با تزیین کاشی بر قاب بندی های روی جرزها شاخص شده اند. اِزارۀ گنبدخانۀ مسجد کاشی کاری شده است، و در داخل گنبد و بخش هایی از دیوارهای آن، تزیینات کاشی معقّلی دیده می شود.
wikijoo: مسجد_حکیم
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] حکیم، مسجد ، از مساجد اواخر دوره صفوی در منطقه قدیمی باب الدشت اصفهان است.
بانی آن حکیم محمد داود ملقب به تقرب خان، پزشک شاه عباس دوم و شاه صفی ، بوده و بدین سبب، مسجد به حکیم شهرت یافته است و چون در محله قدیمی جورجیر، در محل مسجدی از قرن چهارم معروف به مسجد جوءجوء یا جورجیر، که صاحب بن عباد آن را بنا کرده بود، ساخته شد، مسجد جورجیر نیز نامیده شده است.
تاریخ بنا
بنای مسجد، براساس کتیبه سردر شرقی آن، در ۱۰۶۷ آغاز شده و بنابر کتیبه سردر شمالی، در ۱۰۷۳ پایان یافته است. این بنادر ۱۳۱۳ش به شماره ۲۲۳ به ثبت آثار ملی رسید. در ۱۳۱۸ش قسمتی از سردر شمال غربی، یا سردر مسجد دوره دیلمیان ، از زیرخاک نمایان شد و در ۱۳۳۵ش کاهگل آن کاملاً زدوده گردید. این مسجد در دهه سی شمسی و نیز در دهه های اخیر، به همت سازمان میراث فرهنگی ، مرمت شده است.
معماران
براساس کتیبه های مسجد، از معماران این بنا محمدعلی بن استاد علی بیک بنّا اصفهانی، از کارشی کاران آن میرزامحمد کاشی پز، و کتیبه نگار آن خوشنویس نام آور عهد صفوی، محمدرضا امامی، بوده اند. نام خوشنویس دیگری به نام محمدباقر شیرازی نیز در یکی از کتیبه ها دیده می شود.
مقبره های اطراف آن
...
بانی آن حکیم محمد داود ملقب به تقرب خان، پزشک شاه عباس دوم و شاه صفی ، بوده و بدین سبب، مسجد به حکیم شهرت یافته است و چون در محله قدیمی جورجیر، در محل مسجدی از قرن چهارم معروف به مسجد جوءجوء یا جورجیر، که صاحب بن عباد آن را بنا کرده بود، ساخته شد، مسجد جورجیر نیز نامیده شده است.
تاریخ بنا
بنای مسجد، براساس کتیبه سردر شرقی آن، در ۱۰۶۷ آغاز شده و بنابر کتیبه سردر شمالی، در ۱۰۷۳ پایان یافته است. این بنادر ۱۳۱۳ش به شماره ۲۲۳ به ثبت آثار ملی رسید. در ۱۳۱۸ش قسمتی از سردر شمال غربی، یا سردر مسجد دوره دیلمیان ، از زیرخاک نمایان شد و در ۱۳۳۵ش کاهگل آن کاملاً زدوده گردید. این مسجد در دهه سی شمسی و نیز در دهه های اخیر، به همت سازمان میراث فرهنگی ، مرمت شده است.
معماران
براساس کتیبه های مسجد، از معماران این بنا محمدعلی بن استاد علی بیک بنّا اصفهانی، از کارشی کاران آن میرزامحمد کاشی پز، و کتیبه نگار آن خوشنویس نام آور عهد صفوی، محمدرضا امامی، بوده اند. نام خوشنویس دیگری به نام محمدباقر شیرازی نیز در یکی از کتیبه ها دیده می شود.
مقبره های اطراف آن
...
wikifeqh: دوره صفوی در منطقه قدیمی باب الدشت اصفهان. بانی آن حکیم محمد داود ملقب به تقرب خان، پزشک شاه عباس دوم و شاه صفی بوده و بدین سبب، مسجد به حکیم شهرت یافته است. و چون در محله قدیمی جورجیر، در محل مسجدی از قرن چهارم معروف به مسجد جوءجوء یا جورجیر که صاحب بن عباد آن را بنا کرده بود، ساخته شد. مسجد جورجیر نیز نامیده شده است.
بنای مسجد بر اساس کتیبه سر در شرقی آن در 1067 آغاز شده و بنابر کتیبه سر در شمالی در 1073 پایان یافته است. این بنادر 1313ش به شماره 223 به ثبت آثار ملی رسید. در 1318ش قسمتی از سردر شمال غربی یا سردر مسجد دوره دیلمیان از زیرخاک نمایان شد و در 1335ش کاهگل آن کاملاً زدوده گردید. این مسجد در دهه سی شمسی و نیز در دهه های اخیر به همت سازمان میراث فرهنگی، مرمت شده است.
بر اساس کتیبه های مسجد، از معماران این بنا محمد علی بن استاد علی بیک بنّا اصفهانی، از کارشی کاران آن میرزا محمد کاشی پز و کتیبه نگار آن خوشنویس نام آور عهد صفوی، محمدرضا امامی بوده اند. نام خوشنویس دیگری به نام محمدباقر شیرازی نیز در یکی از کتیبه ها دیده می شود.
در جنوب غربی مسجد مقبره ای معروف به مقبره سادات و مقابلِ درِ شرقی، مقبره محمدابراهیم کلباسی فقیه معروف قرن سیزدهم، وجود دارد که با مقرنسهای گچ بری آراسته شده است. در گذشته در شمال مسجد مقبره حکیم داود بوده است که امروزه در محل آن مغازه ای قرار دارد. این مسجد موقوفات بسیاری دارد که بخشی از آنها از بین رفته و بخشی شامل تعدادی از دکانهای اطراف مسجد و مغازه های بازارهای اصفهان است.
مسجد حکیم با نقشه ای نامنتظم در حدود هشت هزار مترمربع وسعت دارد. این بنا ــ که مانند بسیاری از بناهای دوره صفویه از آجر ساخته شده ــ از نوع مساجد چهار ایوانی است و سه ورودی اصلی دارد. سردر شرقی به شکل پنج ضلعی با دو سکو در دو طرف، کتیبه ای با اشعار فارسی، مقرنس کاری در قوسِ سردر و دو پشت بغل مزین به خط بناییِ کاشی کاری شده است.
سردر غربی با مقرنس گچی ساده در قوس، در انتهای کوچه ای بن بست قرار دارد و به خیابان حکیم راه می یابد و نزدیک به در جورجیر است. سردر شمالی با انواع کاشی کاری و آجرکاری و دو سکو در دو طرف، ایوان کوچکی به عرض مدخل با طراحی زیبا در بالای در ورودی دارد که به حجره ای راه می یابد. در بالای حجره دو پشت بغل و در قوسِ ایوان، مقرنس با پوشش کاشی کاری مَعْقَلی دیده می شود.
مسجد حکیم با صحنی به ابعاد تقریبی 61 متر × 53 متر که در هر ضلع آن ایوانی قرار گرفته، دارای حوض سنگی مستطیل شکل و دو مهتابی (سکو) در دو طرف آن است که در جنوب هر دو مهتابی، جایگاهی به طول 70ر1 متر برای امام جماعت تعبیه شده است.
بنای مسجد بر اساس کتیبه سر در شرقی آن در 1067 آغاز شده و بنابر کتیبه سر در شمالی در 1073 پایان یافته است. این بنادر 1313ش به شماره 223 به ثبت آثار ملی رسید. در 1318ش قسمتی از سردر شمال غربی یا سردر مسجد دوره دیلمیان از زیرخاک نمایان شد و در 1335ش کاهگل آن کاملاً زدوده گردید. این مسجد در دهه سی شمسی و نیز در دهه های اخیر به همت سازمان میراث فرهنگی، مرمت شده است.
بر اساس کتیبه های مسجد، از معماران این بنا محمد علی بن استاد علی بیک بنّا اصفهانی، از کارشی کاران آن میرزا محمد کاشی پز و کتیبه نگار آن خوشنویس نام آور عهد صفوی، محمدرضا امامی بوده اند. نام خوشنویس دیگری به نام محمدباقر شیرازی نیز در یکی از کتیبه ها دیده می شود.
در جنوب غربی مسجد مقبره ای معروف به مقبره سادات و مقابلِ درِ شرقی، مقبره محمدابراهیم کلباسی فقیه معروف قرن سیزدهم، وجود دارد که با مقرنسهای گچ بری آراسته شده است. در گذشته در شمال مسجد مقبره حکیم داود بوده است که امروزه در محل آن مغازه ای قرار دارد. این مسجد موقوفات بسیاری دارد که بخشی از آنها از بین رفته و بخشی شامل تعدادی از دکانهای اطراف مسجد و مغازه های بازارهای اصفهان است.
مسجد حکیم با نقشه ای نامنتظم در حدود هشت هزار مترمربع وسعت دارد. این بنا ــ که مانند بسیاری از بناهای دوره صفویه از آجر ساخته شده ــ از نوع مساجد چهار ایوانی است و سه ورودی اصلی دارد. سردر شرقی به شکل پنج ضلعی با دو سکو در دو طرف، کتیبه ای با اشعار فارسی، مقرنس کاری در قوسِ سردر و دو پشت بغل مزین به خط بناییِ کاشی کاری شده است.
سردر غربی با مقرنس گچی ساده در قوس، در انتهای کوچه ای بن بست قرار دارد و به خیابان حکیم راه می یابد و نزدیک به در جورجیر است. سردر شمالی با انواع کاشی کاری و آجرکاری و دو سکو در دو طرف، ایوان کوچکی به عرض مدخل با طراحی زیبا در بالای در ورودی دارد که به حجره ای راه می یابد. در بالای حجره دو پشت بغل و در قوسِ ایوان، مقرنس با پوشش کاشی کاری مَعْقَلی دیده می شود.
مسجد حکیم با صحنی به ابعاد تقریبی 61 متر × 53 متر که در هر ضلع آن ایوانی قرار گرفته، دارای حوض سنگی مستطیل شکل و دو مهتابی (سکو) در دو طرف آن است که در جنوب هر دو مهتابی، جایگاهی به طول 70ر1 متر برای امام جماعت تعبیه شده است.
wikiahlb: مسجد_حکیم
[ویکی شیعه] مسجد حکیم (اصفهان). مسجد حکیم یا مسجد جورجیر، از مساجد تاریخی و چهارایوانی مربوط به اواخر دوره صفوی در منطقه قدیمی باب الدشت اصفهان. بانی آن، حکیم محمد داود ملقب به تقرب خان، پزشک شاه عباس دوم و شاه صفی بوده است. بنای آن از ۱۰۶۷ تا ۱۰۷۳ به طول انجامیده و دارای مساحتی حدود هشت هزار متر مربع است. مقبره محمد ابراهیم کلباسی در این مسجد قرار دراد.
بانی آن حکیم محمد داود ملقب به تقرب خان، پزشک شاه عباس دوم و شاه صفی بوده و بدین سبب، مسجد به «حکیم» شهرت یافته و چون در محله قدیمی جورجیر، در محل مسجدی از قرن چهارم معروف به مسجد جوءجوء یا جورجیر که صاحب بن عباد آن را بنا کرده بود، ساخته شد، مسجد جورجیر نیز نامیده شده است.
در ۱۳۱۸ش قسمتی از سردر شمال غربی، یا سردر مسجد دوره دیلمیان، از زیر خاک نمایان شد و در ۱۳۳۵ش کاهگل آن کاملاً زدوده گردید. این مسجد در دهه سی شمسی و نیز در دهه های اخیر، به همت سازمان میراث فرهنگی، مرمت شده است.
بانی آن حکیم محمد داود ملقب به تقرب خان، پزشک شاه عباس دوم و شاه صفی بوده و بدین سبب، مسجد به «حکیم» شهرت یافته و چون در محله قدیمی جورجیر، در محل مسجدی از قرن چهارم معروف به مسجد جوءجوء یا جورجیر که صاحب بن عباد آن را بنا کرده بود، ساخته شد، مسجد جورجیر نیز نامیده شده است.
در ۱۳۱۸ش قسمتی از سردر شمال غربی، یا سردر مسجد دوره دیلمیان، از زیر خاک نمایان شد و در ۱۳۳۵ش کاهگل آن کاملاً زدوده گردید. این مسجد در دهه سی شمسی و نیز در دهه های اخیر، به همت سازمان میراث فرهنگی، مرمت شده است.
wikishia: مسجد_حکیم_(اصفهان)
کلمات دیگر: