بی بی خانم استرابادی

بی بی خانم استرآبادی. بی بی خانم استرآبادی یا بی بی فاطمه استرآبادی از نویسندگان دوران مشروطه است. او در روزنامه های حبل المتین، تمدن و نشریه مجلس مقاله می نوشت. بیشتر مقالات او در دفاع از آموزش دختران است. او اولین دبستان دختران را بنیان گذاشت. بیشتر شهرت بی بی خانم استرآبادی به خاطر کتاب معایب الرجال است که به طنز و در پاسخ به تادیب النسوان نوشته است. او را نخستین زن طنزنویس ایران می دانند.
فرخ زاد، پوران (۱۳۸۱)، کارنمای زنان کارای ایران (از دیروز تا امروز)، تهران: نشر قطره، شابک ۹۶۴-۳۴۱-۱۱۶-۸
ملاح، مهرانگیز (۱۳۸۵)، زنان پیشگام ایرانی: افضل وزیری دختر بی بی خانم استرآبادی، به کوشش به کوشش زیبا جلالی نائینی و افسانه نجم آبادی.، تهران: نشر شیرازه، شابک ۹۶۴-۷۷۶۸-۳۸-۹
«زنان طناز و نخستین زن طنزنویس ایرانی». عمران صلاحی، وبگاه رسمی نشریه گل آقا. جمعه ۱۶ تیر ۱۳۸۵. دریافت شده در ۲ ژوئن ۲۰۰۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
رساله تأدیب النسوان در: رویارویی زن و مرد در عصر قاجار دو رساله تأدیب النسوان و معایب الرجال، به کوشش به کوشش حسن جوادی، منیژه مرعشی، سیمین شکرلو..، کانون پژوهش تاریخ زنان ایران و شرکت جهان کتاب، ۱۳۷۱، ص. ص٫ ۴۲ و ۴۳
محمدحسین خسروپناه (۱۳۸۱)، هدف ها و مبارزه زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا عصر پهلوی، تهران: پیام امروز
افسانه نجم آبادی و محمد توکلی طرقی، بی بی خانم استرآبادی و افضل وزیری
بهفر، مهری (اول). «معایب الرجال، نخستین رساله در دفاع از زنان». حقوق زنان. تهران. تیر و مرداد ۱۳۷۷ (۳): ۵۶–۵۲. دریافت شده در ۲۱ مهر ۱۳۹۲. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
بی بی خانم استرآبادی حاصل ازدواج خدیجه، ملاباجی ناصرالدین شاه از زنان باسواد آن دوران و محمدباقرخان سرکردهٔ ایل انزان مازندران است. محمدباقرخان در یکی از سفرهای ناصرالدین شاه به مازندران با دلاوری شیری را از پا درآورد و لقب شیرکش گرفت و در رکاب شاه به پایتخت آمد و به سمت ایشیک آقاسی باشی منسوب شد. خدیجه خانم که یکی از ندیمه های همسر ناصرالدین شاه (شکوه السطنه) بود، کار تدریس و آموزش کودکان درباری را نیز انجام می داد.
محمدباقر با ملاباجی آشنا شد و از شاه اجازهٔ ازدواج با او را گرفت و با هم ازدواج کردند و به روستای نوکنده از روستاهای بندرگز از توابع استرآباد رفتند.
بی بی و برادرش حسین علی در نوکنده به دنیا آمدند، اما مادرشان خدیجه علاقه ای به تداوم ازدواجش نداشت زیرا باقرخان شیرکش پنج زن دیگر هم داشت.خدیجه پس از مدتی موفق می شود خانهٔ همسر را با دو فرزندش به بهانه زیارت کربلا ترک کند اما از کربلا به تهران می آید و مجدداً به دربار می رود و به شغل ملاباجی دربار مشغول می شود. دو سال بعد محمدباقرخان در اختلافات قومی کشته می شود و خدیجه دیگر هرگز به مازندران بازنمی گردد.بی بی در دربار درس می خواند و بزرگ می شود تا آن که با افسر جوانی از اهالی قفقاز که به تهران مهاجرت کرده بود، به نام موسی خان وزیراف آشنا شد. این دو به هم علاقه مند شدند و چون خدیجه باجی با وصلت شان مخالف بود بی بی از خانه می گریزد و در ۲۲سالگی با موسی خان وزیری ازدواج کرد. علی نقی وزیری موسیقیدان معروف ایرانی و حسن وزیری از نقاشان برجسته و خدیجه افضل وزیری نتیجه همین پیوند است.

بی بی خانم استرآبادی. بی بی خانُم اِسترآبادی (۱۲۷۴ـ۱۳۴۰ق)
بانوی نویسندۀ ایرانی، از نخستین زنان روشنفکر و منتقد جامعۀ مردسالار عهد قاجاریه و بنیادگذار دبستان دوشیزگان. پدرش محمدباقرخان سرکردۀ سوار استرآباد و مادرش خدیجه خانم ندیمه و ملاباجی شکوه السلطنه، مادر مظفرالدین شاه قاجار، بود. بی بی خانم در دربار ناصرالدین شاه قاجار پرورش یافت و درس خواند. سپس با موسی خان وزیری ازدواج کرد و زندگی زناشویی آنان سرانجام پس از هفت فرزند به متارکه انجامید. در ۱۳۲۴ق یکی از نخستین دبستان های دخترانه با روش جدید تعلیم و تربیت را با نام دبستان دوشیزگان تأسیس کرد. در ۱۳۱۳ق کتاب معایب الرجال را به درخواست بسیاری از زنان هم دورۀ خود، در پاسخ به کتاب تأدیب النسوان، که کتابی در تأیید مردسالاری و تربیت زنان مطابقِ خواسته ها و معیار مردان بود، در ردّ جامعۀ مردسالار و معضلاتِ اجتماعی ـ خانوادگی و عادات زشت و دل مشغولی های ناشایست مردان نوشت. این کتاب از منابع مهم تحقیقی دربارۀ زنان عهد قاجاریه به شمار می رود. معایب الرجال یک بار در سوئد (استکهلم، ۱۳۷۱ش) و بار دیگر همراه با تأدیب النسوان با نام رویارویی زن و مرد در عصر قاجار: تأدیب النسوان و معایب الرجال به چاپ رسیده است.

بی بی خانم استرآبادی. بی بی خانم استرآبادی از نویسندگان انقلاب مشروطه|دوران مشروطه است. او در در روزنامه های حبل المتین، تمدن و نشریه مجلس مقاله می نوشت. بیشتر فعالیت او در دفاع از آموزش دختران بوده است. او نخستین دبستان دختران را بنیان گذاشت. بیشتر شهرت بی بی خانم استرآبادی به خاطر کتاب «معایب الرجال» است که به طنز و در پاسخ به «تادیب النسوان» نوشته است.
• معایب الرجال• «نه هر مردی از هر زنی فزون تر است و نه هر زنی از هر مردی فروتر»• «انواع واقسام از خواص و عوام زن ومرد خوب و بد هر دو می باشند، صفات حمیده و رذیله از همه قسم مشاهده می شود. اگر باید تربیت بشوند باید همه را بنمایند. و تربیت هم موقوف به تمام قوانین تمدن و تدین ملیه و دولتیه و شرعیه و عرفیه کشوریه و لشکریه می باشد.»• در پاسخ کتاب تادیب نسوان• فصل اول مصنف گفته «اگر مردی دست زن خود را بگیرد و بخواهد در آتش اندازد و آن ضعیفه باید مطیعه باشد ساکت و خاموش باشد ابا و امتناع ننماید.» به به مولانا تو با این فهم و ذکا اگر کتابی نمی نوشتی چه می شد!»• فصل دوم در حفظ زبان گفته که «زخم زبان بدتر از زخم سنان است. حق است این سخن، حق نشاید نهفت»... «آنچه زخم زبان کند با مرد // هیچ شمشیر جان ستان نکند»اما از روی انصاف در هیچ عهد و زمانی و در هیچ زمین و مکانی به کسی مثلاً شده است که گفته باشد قربانت بگردم او در جواب بگوید زهرمار؟ تا مرد خود صد مرتبه زخم زبان به زن چندان نزند و زن را ملجاء نکند، زن یک مرتبه جواب زشت ندهد.«جواب هر جفنگی یک جفنگ است // کلوخ انداز را پاداش سنگ است!