کتاب الازمنه و الامکنه

wikifeqh: ستایش خدا به پاس انشاء و ابداع ملت ها و دولت ها و آفرینش افلاک و بروج و منازل النیرین(ماه و خورشید) و پوشش شب و روز به وسیله یک دیگر و...آن گاه در نعت رسول اکرم(ص) و صحابه و تجلیل از استادی به نام ابوعلی اسماعیل بن احمد، سپس در ذکر اسامی زمان و مکان و اینکه چه وقت ظرف خوانده می شوند و در ذکر گفتار نحویین که زمان را ظرف افعال می دانند.
علم نجوم، به جهت اهمیتی که در زندگی بشر داشته، از دیرباز مورد توجه انسان ها بوده است، چرا که به وسیله این علم، آگاهی به اوضاع جو و نیز هدایت به وسیله ستارگان و شناخت زمان و اقسام آن و نیز گستره ارتباط بین زمان و مکان و اهمیت این رابطه حاصل می شود. نویسنده، با این توجه، دست به نگارش کتابی در این موضوع خاص زده است که پاره ای از عناوین آن به شرح ذیل است:
شب و روز، بروج فلکی و تقسیمات آن، اهتدا و استدلال به نجوم، ماه و خورشید و منازل هر یک، ستارگان و کواکب و تصویر مآخذ هر کدام، ظروف زمان و مکان و معتقدات عرب در این باره، فصول اربعه و تحدید سال و فصل و ماه در بین اقوام ایرانی و رومی و عرب، تعیین اوقات تهجد که در قرآن کریم یادآوری شده و یا در کلام پیامبر(ص)، اقسام و خواص ریاح اربعه، اسامی و صفات باران، سحاب، رعد و برق، صاعقه، رنگین کمان، اعیاد و ماه های حرام، اسامی ایام با توجه به اختلاف لغات و جنبه های سماعی یا قیاسی و اشتقاقی آن، اوقات شب و روز و آنچه بدان مربوط می شود، کواکب یمانی و شامی و تمیز آنها از یک دیگر، اوقات سرد و گرم، وصف ایام و لیالی، خشک سالی ها و سال های پرباران، اسامی ستارگان و فلک و برج ها و خورشید و ماه، اسماء هلال و رؤیت آن از اول تا آخر ماه، ذکر سراب و وصف سحاب، فجر و شفق و زوال آنها، معرفت استدلال به کواکب و تشخیص قبله، اسواق معروف عرب، ذکر تاریخ و ابتداء بدان و نیاز عرب به ضبط حوادث، معرفت ایام عرب در دوره جاهلی، ذکر ایام محموده و...