زهیر بن قیس بلوی

زهیر بن قیس، یکی از فرماندهان عرب خلافت اموی بود که در سال ۶۵ هجری از طرف عبدالملک بن مروان مأمور فتح و بازپس گیری افریقیه شد ولی سرانجام در نبرد با رومیان شکست خورد و کشته شد.
عبدالملک بن مروان
کسیله بن لمزم
زهیر پس از سال ها محافظت و مرزداری در برقه، همراه با لشکر اعزامی خلیفه، آماده حرکت به سمت قیروان شد تا شهر از کسیله بن لمزم بازستد. در این هنگام کسیله از حرکت سپاه انبوه مسلمانان باخبر شد چون یارای مقاومت نداشت از قیروان خارج شد و در محلی به نام ممس، که یک طرف آن آب و دریا و در طرف دیگر کوهستان بود، مستقر شد و آماده نبرد با زهیر شد.زهیر پس از تسخیر قیروان، عازم نبرد با کسیله شد و ۲ سپاه در نزدیکی اردوگاه کسیله با یکدیگر روبه رو شدند که پس از جنگی سخت، سپاهیان کسیله شکست خوردند و خود او نیز در هنگامه جنگ کشته شد.
بعد از شکست کسیله و بازپس گیری قیروان، زهیر سپاهیانش را عازم سرکوب شورشیان مغرب عربی کرد و خود او نیز به توصیه خلیفه عازم مناطق شرقی گردید چون مسلمانان پراکنده شدند، امپراتور ژوستینیان دوم، فرصت را غنیمت شمرده و ناوگانی را عازم قرطاجنه کرد سپس با انبوهی از سپاهیان خود به برقه حمله کرد. وقتی زهیر خبر حمله رومیان را شنید، شتابان عازم برقه شد و درآنجا موضع گرفت تا از شهر دفاع کند اما در نبردی که بین دو سپاه رخ داد، وی و سپاهیانش شکست خورده و خود او نیز در جنگ کشته شد تا بار دیگر مغرب از قلمرو مسلمانان خارج شود.

[ویکی فقه] زهیر بن قیس از افراد حاضر در فتح مصر بود و در فتح مناطق شمال آفریقا شرکت داشته است و در مقطعی به حکومت و فرماندهی سپاه هم انتخاب شد و در نهایت در یکی از جنگها کشته شد.
ابو شداد زهیر بن قیس بلوی از اهالی مصر به "بلی" قبیله ای از قضاعه که به بلی بن عمرو بن حاف بن قضاعه می رسد، منسوب است. و به گفته خودش از طریق ولاء با این قبیله پیوند داشته است.
زهیر و فتوح اسلامی
زهیر از جمله نیروهای جهادی اعراب در فتح مصر و شمال آفریقا بشمار می رفت، که در دوره فرماندهی عمرو بن عاص جزو سپاه وی و از فرماندهان بوده است. همچنین از وی در فتح طرابلس نامی به میان آمده است. او را در دوره حکمرانی عقبه بن نافع به عنوان جانشین دوم عقبه معرفی نموده اند که در برخی نبردهای وی به عنوان جانشین او در قیروان ادای وظیفه می نمود. در یکی از نبردهای عقبه بربرها فرصت را غنیمت شمرده قیروان را از دست مسلمین درآوردند. تا سال ۶۹ ه. ق قیروان در دست بربرها بود تا اینکه زهیر بعد از بدست آوردن حکومت آن دیار موفق به باز پس گیری آن شد. او که مصاحب و یار عقبه و آشناترین فرد به سیره و تدبیر امور او و اولی ترین شخص برای گرفتن انتقام عقبه از رومیان و بربرها بود. بعد از کشته شدن او به حکومت قیروان منصوب شد.
حکومت در قیروان
بیشتر شهرت زهیر مربوط به دوره ای است که از جانب امویان به حکومت قیروان گمارده شد. وقتی که عبدالملک بن مروان به خلافت رسید و برادر خود عبدالعزیز را والی مصر کرد، از دست رفتن قیروان را ضربه بزرگی می دید و با توجه به مشورت های که با بزرگان درباری در دمشق داشت به این نتیجه رسید که زهیر بن قیس از آنجا که مدتی مصاحب عقبه بن نافع بوده و به رخدادهای منطقه آشنائی کامل داشت برای فرمانروائی آن دیار فرد مناسبی است. لذا او را به حکومت افریقیه منصوب نمود و نیروی کمکی و تجهیزات نظامی فراوان فرستاد و دستور نبرد با بربرها به زهیر بن قیس داده شد. وی هم در سال ۶۷ هجری قمری سپاه خویش را به حرکت در آورد و به افریقیه داخل گردید. تونس و برخی نواحی دیگر را هم فتح کرد. در این دوره هست فرماندهی چندین نبرد را علیه بربرها و رومیان بر عهده داشته و به پیروزی هایی هم دست یافت. البته از جانب عبدالملک بن مروان کسیله فرمانده بربرها در ممس با او روبرو گردید. پس از نبردی سخت زهیر او را شکست داد و بکشت. در این نبرد بسیاری از اشراف و رجال بربر کشته شدند. سپس زهیر به سمت مشرق راند، همچنین او را مردی عابد و زاهد معرفی کرده اند که به فرمانروایی چندان دلبستگی نداشت، از او نقل کرده اند که می گفت: من برای جهاد به افریقیه آمده ام و بیم آن دارم که به دنیا بگروم. به همین جهت قیروان را به قصد مصر ترک کرد و بیشتر سپاهش در قلعه های برقه و قیروان باقی ماندند.
پایان کار زهیر بن قیس
...